E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

1.3-Jadval 
Shartli yoqilg’i bilan taqqoslangandagi solishtirma
energosig’im qiymatlari 
Yoqilg’i 
turi 
Shartli 
yoqilg’i 
Antratsit 
ko’mir 
Quruq 
o’tinlar 
Neft 
Propan 
gaz 
Vodorod 
Shartli 
energiya 
sig‘imi, 
10
6
J/kg 
29,3 
33,5 
10,5 
41,9 
46.1 
120,6 
Kkal/kg 
7000 
8000 
2500 
10000 
11000 
28800 
1.3- jadvaldan ko‘rinib turibdiki, neft va gaz yuqori energiya sig‘imiga 
ega. Lekin neft va gaz faqat energetika sanoatida emas balki kimyo 
sanoatida xomashyo va transport uchun yoqilg‘i sifatida ishlatiladi. 
Hozirda bizning mamlakatimizda va chet ellarda vodorod o‘zgartirishni 
tejamli sanoat usullarini topish bo‘yicha ilmiy tajribaviy izlanishlar olib 
borilmoqda. Vodorod zahirasi bitmas-tuganmas bo‘lib, yana u 
sayyoramizning hech qanday hududi bilan bog‘liq emas. Vodorodda 

---

39 
bog‘langan ko‘rinishida suv molekulalari (H
2
O) mavjud. Vodorod 
yoqilganda atrof muhitni ifloslamaydigan suv hosil bo‘ladi.
Hozirda vodorod asosan tabiiy gazdan olinadi, yaqin kelajakda uni 
ko‘mirni gazlantirish yo‘li bilan olish mumkin bo‘ladi. Suvni elektroliz 
jarayoni vodorodni sanoat yo‘li bilan olish istiqboli yo‘nalish sifatida 
qaralmoqda. Bu usul katta afzalliklarga ega, chunki u atrof-muhitni 
kislorod bilan to‘yintirishga olib keladi. Vodorod yoqilg‘isini keng 
ko‘lamda qo‘llanilishi uchta dolzarb muammolarni yechishi mumkin: 

Organik va yadro yoqilg‘ini iste`mol qilishni kamaytiradi. 

Energiyaga ortib borayotgan talabni qoniqtiradi. 

Atrof muhit ifloslanishini pasaytiradi.