E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

Yoritish tizimini avtomatlashtirish.
Yoritish tizimida EE ni tejashning 
eng oddiy va samarali usullaridan foydalaniladi. Bularga tungi smena 
mobaynida, ish vaqtidagi tannafuslarda va smena almashtirish vaqtlarida
yorug‗likni kamaytirish yoki o‗chirish tuShuniladi. Yoritish tizimini 
avtomatlashtirish yordamida binoda ishchilar bo‗lgan paytda, tabiiy 
yoritilishning yordamida kerakli yorug‗lik bo‗lmaganda va sutkaning 
vaqtiga mos ravishda yoritish tizimini o‗chirib yoqish amalga oshiriladi. 
Binodagi yoritilganlik darajasini kamaytirish kuchlanish rostlagichi 
yordamida amalga oshiriladi. Bundan tashqari chiroqlar tarkibidan bir 
nechtasini o‗chirish orqali ham yoritilganlikni kamaytirishga erishish 
mumkin. Chiroqlarni vaqtinchalik o‗chirishdan EE ni tejash quyidagicha 
bo‗ladi: 
отк
отк отк
W
P t


, (5.59) 
Bu yerda, 
отк
P
- o‗chiriladigan chiroqlarning quvvati, 
отк
t
- chiroqning 
o‗chlish vaqti. 
Chiroqlarning qisqichlaridagi kuchlanishni kamaytirishda EE ni tejash 
quyidagicha bo‗ladi: 
(
)
сн
уст
U
cн
W
P
а вК t



, (5.60) 
Bu yerda, 
уст
P
- chiroqlarning o‗rnatilgan quvvati, 
cн
t
- kuchlanishni 
kamaytirish vaqti, 
U
К
- nisbiy kuchlanish 
/
ф
ном
U
U
, a, v – LN lampalari 
uchun tenglik koeffitsienti: (a=1, v=1,58); DRL (a=v=2,43). 
Eski chiroыlarni yangisiga almashtirishda EE ni tejashning ыuyidagi 
formulasi mavjud: 
1
1
1
1
2
2
2
(1
)
ит
P
ит
K
K
W
Pnt
K
K





, (5.61) 
bu yerda, 
1
P
- chiroqlarning quvvati, 
n
- chiroqlar soni, 
P
t
- chiroqlarning 
ishlash vaqti, 
1
2
,
 
- eski va yangi chiroqlarning F.I.K., 
1
2
,
K K
- eski va 
yangi yorug‗lik manbasining yorug‗lik qaytargichi, LM/Vt, 
1
2
,
ит
ит
K
K
- ishga 

---

324 
tushiruvchi asbobdagi isrof koeffitsienti. Lampalarning ishga tushirish 
koeffitsienti quyidagilarga teng: DNaT – 1,06, DRI, DRL,KL – 1,1; LB 
lampalari, PRA elektron lampalar uchun; DNaT – 1,1, DRI – 1,08, DRL, 
KL – 1,27, LB – 1,22, PRA oddiy elektromagnitli lampalar uchun.