E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

5.18. Rasm. Nasosli o‘rnatmalarning haraktyeristikalari: 
1 – nasos; 2,3 – drosselashtirishli va drosselashtirishsiz tso‘moprovod 
tarmog‗i; 4 – o‗rnatmaning F.I.K. 
Ushbu holatda tizimning ishlash rejimi V nuqtada haraktyerlanadi. V 
nuqtada nasos kam suyuqlik uzatishi bilan G va H
1
oshirilgan bosimda 
ishlaydi. G
1
uzatishni ta‘minlash uchun H
1
bosim talab etilmaydi, ammo 
yetarlicha H
2
bosim V nuqtadagi 1 haraktyeristika bo‗yicha aniqlanadi, 
rasm 5.18. Shuning uchun nasos bosimini oshirish talab etilgan uzatishni 
kamaytirish uchun tuziladi: 
1
2
H
H
H
 

(5.54) 
Nasos bosimini oshirish uchun quyidagi formula orqali topiladi: 
2
[1 (
/
) ],
ф
ном
H
H
G G
  

(5.55) 
Bu yerda,
ф
ст
H
H
H
  

. 
Talab etilgan bilan taqqoslash orqali nasos bosimining oshishida bir 
yil uchun EE ni tejash quyidagi ifoda orqali aniqlaniladi: 

---

310 
1000
Н
АД Т
gG Ht
W

  

 
(5.56) 
Nasos suyuliq uzatishini rostlashda tarmoqdagi gidravlik qarshilik 
oshadi. Nasos bosimi oshirilganda ham zadvijkadan keyingi bosimga teng 
bo‗ladi. Zadvijkada 
H

bosimi yo‗qotiladi, bu (5.54) formula orqali 
aniqlanadi. Bosimni oshirishda EE isrofi (5.55) formula orqali aniqlanadi.
Suv chiqaradigan tizimlarda pastki rezyervuardan 1, yuqori 
rezyervuarga 2 nasos 3 yordamida suyuqlikni uzatish ko‗pincha amalga 
oshiriladi, (rasm 5.19).