E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

5.13. Nasosli o‘rnatmalar. 
Nasosli o‗rnatmalari turli xildagi suyuqliklarni bir joydan boshqa 
joyga ko‗chirish uchun sanoatda juda keng qo‗llaniladi. Nasosli 
o‗rnatmalari suv uzatuvchili, kanalizatsion, melioratsion, teplofikatsion, 
neft uzatuvchiga bo‗linadi.
Nasosli o‗rnatmalari rostlanadigan apparat bilan tso‘moprovodlar va 
nasosli agregatdan tashkil topgan.
Korxonalarda tsexlarni suv ta‘minoti tizimlari mavjud. Texnologik 
jarayonlarda suvni ishlatib bo‗lgandan keyin uni bironta idish (rezyervuar) 
ga nasos yordamida uzatiladi. Idishda suv sovitiladi, tozalanadi va yana 
jarayonga takroran ishlatiladi. Sovutich sifatida suvdan tuz ajratadagn 
qurilma, sepuvchi yoki sachratuvchi havza va radiatorli sovutgichdan 
foydalaniladi. Suvni sovitishga yoki texnologik jarayonga uzatish nasos 
yordamida amalga oshiriladi. Korxonalarda suv ta‘minoti yer quduqlaridan 
yoki suv havzalaridan (yo‗l, daryo, suv ombori) tashqi suv ta‘minoti 
tizimlari yordamida bir nechta nasos uzatilishi bilan yetib keladi. Nasosli 
stantsiyalar har xil balandliklarda suvni uzatish uchun mo‗ljallangan.
Vodoprovodli 
nasos 
stantsiyalari 
texnik 
va 
ichimlik 
suvi 
stantsiyalariga bo‗linadi.
Kanalizatsion nasos stantsiyalari korxona oqava suvlarini suv tozalash 
joylariga uzatish uchun mo‗ljallangan.
Meliorativ nasos stantsiyalari sug‗orish va quritish tizimlari uchun 
mo‗ljallangan.

---

306 
Teplofikatsion nasos stantsiyalari issiq suvlarni issitish tizimlariga va 
issiq suv ta‘minotida hamda umummiy binolarda (yashash joylarida, 
kvartiralarda) hamda texnologik iste‘molchilarga uzatish uchun 
mo‗lchallangan.
EE va issiqlik ishlab chiqarishning texnologik jaryonlarida nasoslar 
uztuvchi suvni qozonga uzatish uchun tsirkulyatsion nasoslar sovitish 
qurilmasi va kondensator orqali sovituvchi suvni doimiy ravishda 
aylantirishni ta‘minlaydi.
Nasos mexanizmi nasos, yuritma va reduktor yoki muftadan tashkil 
topgan qurilma hisoblanadi. Ko‗rsatilgan nasos o‗rnatmalarida tsqli va 
markazdan qochma nasoslar ishlatiladi.
Nasosning asosiy parametrlari sifatida uning ishlash rejimi, suv 
bosimi va suv uzatish miqdori bilan haraktyerlanadi.
Nasos bosimi deb, nasosning so‗rish va uzatishda suyulikning 
solishtirma energiyasining farqi, berilgan balandlikda suyuqlikni chiqarish 
tuShuniladi.
Nasos uzatish deb vaqt bioligi ichida nasos o‗rnatmasidagi suyuqlik 
hajmi birligidagi miqdori hisoblanadi.