Дядя Горгудун мязар йери щаггында


-8. /-g-/ -De.K- / > Gelsün



Download 6,67 Mb.
bet86/289
Sana21.02.2022
Hajmi6,67 Mb.
#15826
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   289
-8. /-g-/ -De.K- / > Gelsün (Trb.) > Kelsun
-9. /-ü-/
Gel+sün / kel+sun şeklinde iki ayrı hisseden oluşan sözcüğün kökü esasen eski Türkçede “kel” biçiminde çokluk, yaklaştırma, yaklaşma, yakına getirme, uzaktan özneye doğru yaklaşma, devinme, devindirme bg. anlamlar içerir. Köke gelen eklerin hepsi de anlam genişlemesi sağlar. Kel-gel kö­kün­de k /g seslerinde dönüşme yaygındır. (Eyuboğlu,1998:273). Yani bu sözcükte ön damak g tonlu ünsüzü “-g > -k” şeklinde k tonsuz ünsüze dönüşmüştür. Kıpçakçada, Türkiye Türkçesi ve Trabzon ağızlarında oldukça işlek şekilde kullanılmaktadır (galmadi / kalmadı, gorkulan / korkulan, VagFıgebir / Vakfıkebir….vs). (Brendemoen,2001,II:220…).
Görüldüğü gibi Trabzon ağzında bu sözcük eski Türkçedeki şekliyle korunmaktadır. Sözcük başındaki sessiz sertleşmesinin yanında sözcük sonunda ayrıca bir de “-ü > -i” ünlü daralması görül­mekte ve eski Türkçe söz özelliği korunmaktadır. Gel emir fiilinin ardınca “-sun” şahıs eki gelmiştir. Bilindiği üzere “şahıs eklerinin çoğu, akıcı ünsüzlerden oluştuğu için ünlüleri kalındır (-um, -sun, -sunuz) (Demir, 2006:123).
-10. /-b-/, /-p-/ -De.K- / > bırağur (Trb.) > pıraḳur
-11. /-ġ (ğ)-/, /-k-/
Bırağur < pırakur; Bilindiği üzere arhaik Türkçede sözcük başında (b- > p-, b- > P; c- > ç, c > Ç-) tonsuzlaşma yaygındır. Doğu Karadeniz ağızlarının karakteristik özelliklerinden birisi ön seste katı patlayıcı, tonlu b, c, d, g ünsüzlerinin sedasızlaşma (tonsuzlaşma) hadisesidir (Özgür,2002,II:190). Bu özelliği aynısıyla bu sözcükte görmekteyiz. Son sesi ġ, q, k, ķ, (>ġ, ğ) olan sözcüklerde bu ünsüzler erimekte ya da düşmekte olsa da bu kurala göre aykırı bir durumdur. bırak- > pırak // -ğ < -k sert­leş­mesi de dikkate alındığında bırağur > pra(k)ur < bırakır şeklinde Özellikle Kıpçakçada görülen bu hususiyet Trabzon, özellikle Akçaabat ve yöresi ağızlarında işlek şekilde kullanılmaktadır.

Download 6,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   289




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish