Дядя Горгудун мязар йери щаггында

QAYNAQLAR

1. 
   And. «Kitabi-Dədə Qorqud» Ensiklopediyası (http://dede.musigi-dunya. az/a/and.html).
   
2. 
   Tuncay B. 1800-1900 yaşlı qəbələli türk «Leyli və Məcnun». «Olaylar» qəzeti, 19.08.2015.
   
3. 
   Tuncay B. Azərbaycan türklərinin islamaqədərki dili və ədəbiy­yati (şifahi və yazili ədəbi nümunələr əsasında), Bakı, Elm və təhsil, 2015, 288 səh.
   
4. 
   Daşdəmirin nağılı (http://www.nagillar.az/article/a-231.html).
   
5. 
   Кондыбай C. Мифология предказахов. Книга чет­вер­тая. Восьмой раздел (http://www.otuken.kz/index.php/skpubl/313).
   

Bekhtiyar Tuncay
TRACKS IN CAUCASIAN ALBANIA COME OF TO VOW TO THE SWORD
Summary
In three branches of “ Kitabi Dede Korkut” has been reflected the man’s swearing to sword in order to notify not sleeping with the woman because of this or another reason and as an evidence of it putting the sword between the woman and his own. During archaeological excavations a grave found in old Gabala also notifies the same habit being in Caucasian Albania. In this grave has been discovered skeletons of a man and a woman buried face to face related to II-III centuries BC. A sword in length of 65 cm has been placed between a man and a woman.
Key words: oath, sword, ill-fated love, virgin, cult.
Cəmilə Çiçək (İsbəndiyarova)
AMEA Folklor İnstitutunun doktorantı
e-mail: [e-mail]
“KİTABİ-DƏDƏ QORQUD” DASTANINDAKI MƏHƏBBƏT MOTİVLƏRİ İLƏ
XX ƏSR AZƏRBAYCAN MƏHƏBBƏT DASTANLARININ MÜQAYİSƏLİ TƏHLİLİ
Özət
Məqalədə “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarındakı məhəbbət motivləri ilə XX əsr Azərbaycan mə­həb­bət dastanlarının müqayi­səli təhlili aparılır. “Dədə Qorqud”un məhəbbət motivləri parale­lin­də müa­sir mə­həb­bət dastanları öyrənilir. Xalqımızın lap qədim çağ­lardan formalaşmağa başlamış dastan­yarat­ma ənənə­sinin gü­nü­­müzdə də davam etməkdə olduğuna dair misallar göstərilir. İn­di­yəqədərki alim və tədqiqatçıların sözügedən mövzuda söylədik­ləri dəyərli fikir və mülahizələrdən sitatlar gətiri­lərək şərh olunur. Vurğulanır ki, ümumiyyətlə, dastanyaratma ənənəsi qədim ümumtürk mədə­niy­yə­tinin, bədii təfəkkürünün ayrılmaz tərkib hissəsidir. Bütövlükdə türk xalqlarının ən qədim tarixinə, həmin tarixi dönəmlərdəki yaşam tərzinə, birgə yaratdıqları mədəniyyət nümunələrinə, bədii düşün­cəsinə, qarşılıqlı münasibətinə, apardıqları müba­rizə və münaqişələrə ətraflı nəzər yetirmək məqsə­də­uyğun sayılmışdır. “Kitabi-Dədə Qorqud”aqədərki ümum­türk dastanlarına nəzər yetirilərək, adıçəkilən dastanın bir sıra özünəməxsus məziyyətləri təhlil olu­nur. Ayrı-ayrı boylar üzərində (“Bayburanın oğlu Bamsı Beyrək boyu”, “Duxa Qoca oğlu Dəli Domrulun boyu” və s.) məxsusi dayanılır. Boylardakı məhəbbət motivləri ilə XX əsr Azərbaycan məhəbbət dastanla­rının bir çoxunun oxşar və fərqli məqamları diqqət mərkəzinə gətirilir. Xalqımızın ən qədim zamanlardan üzü bəri das­tan­yaratma ənənəsində varislik əlaqəsinin günümüzəcən tam qırılmaması, bir sıra yeni dövr məhəbbət dastanlarında “Dədə Qorqud” boylarının izlərinə rast gəlinməsi təqdir olunur. “Aşıq Alının Tür­kiyə səfəri” dastanı ilə “Bayburanın oğlu Bamsı Beyrək boyu” arasındakı oxşarlıqlar və fərqli cəhətlər mü­qa­yisə olunur. “Dədə Qorqud” boyları ilə XX əsr Azərbaycan məhəbbət dastanlarını bir-birinə yaxın­laş­dı­ran, sıx bağlarla bağlayan ən əlamətdar cəhətlərdən biri kimi onların hər ikisindəki sevginin real, həyati sev­gi olduğu qənaətinə gəlinir. Orta əsrlərin klassik eşq dastanlarında rast gəlinən bir sıra sufi-irfani də­yər­lərə “Kitabi-Dədə Qorqud”da seyrək rast gəlinsə, çox az təsadüf olunsa da, boylarda da bir sıra romantik, fantastikliyə yaxın çalarların müşahidə edilməsi nəzərdən qaçırılmır, tutarlı də­lil­lərlə şərhə çəkilir.