Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni hozirgi kunda yer yuzida o‘n milliarddan ko‘proq

UNDALMALI MURAKKABLASHGAN

GAPLAR

So‘zlashish jarayonida tinglovchining diqqatini o‘z nutqingizga qaratish uchun ko‘pincha uning nomini aytib yoki opa, aka, singil, tog‘a, amma, xola kabi so‘zlar orqali murojaat qilasiz. Ba’zan tinglovchiga murojaat ifodalovchi so‘zni qo‘llash orqali unga shaxsiy munosabatingizni ifodalaysiz. Masalan, Arpangizni xom o‘ribmanmi, uka. Do‘ndig‘im, o‘ynoqlab yuratur. Onajonim, balki bir kun Aytganingday bo‘lar to‘y (A. Oripov).

Eslab qoling. So‘zlovchining nutqi qaratilgan shaxs yoki predmetni ifodalab, gapning boshqa bo‘laklari bilan grammatik alo­qaga kirish­maydigan so‘z yoki so‘zlar birikmasiga undalma deyiladi.

Undalmalar so‘zlovchi nutqi qaratilgan shaxsni bildirganligi uchun u ko‘pincha shaxs bildiruvchi so‘zlar bilan ifodalanadi. Badiiy nutqda esa shaxs bildirmaydigan jonli va hatto jonsiz predmetlar ham undalma vazifasida kelishi mumkin. Masalan, Qani, ayt, maqsading nimadir sening, Nega tilkalaysan, bag‘rimni, ohang (A. Oripov).