Дўстов Ҳ. Б. Коррозиядан ҳимоя қилиш

Шундай қилиб, металл эритмага туширилган ва ташқи манбадан 
келадиган ток у орқали ўтмаётган шароитда ўз-ўзидан борадиган 
жараёнга коррозия дейилади. 
4.7-расм. Деполяризатор разряди (1) ва 
металл ионизацияси (2) реакциялари 
тезликларининг потенциалга 
боғлиқлиги.

---

71 
Коррозия жараёнини металл орқали ташқи ток оқаётган ҳолдагина 
ўрганиш мумкин. Коррозия тезлиги ҳақида маълумот олиш учун металл 
орқали ток ўтказиш (уни қутблаш) ва қутбланиш эгриликларини чизиш 
принципидан фойдаланиш лозим.
Агар электродни ток манбаининг манфий қутибига уланса, унинг 
потенциали манфий томонга силжийди. Электродни ток манбаининг мусбат 
қутибига улаш орқали унинг потенциалини мусбат томонга силжитиш 
мумкин. Бунда бир вақтнинг ўзида ток ва потенциалнинг қийматлари ўлчанса, 
катод ва анод қутбланиш эгриликларини олиш мумкин. 
Ҳозиргача кўрилган коррозия жараёнларидаги қоидаларга биноан анод 
реакцияларининг йўналиши тўғри ва анод токи мусбат, катод токининг 
йўналиши эса манфий деб қабул қилинади. Токларнинг йиғиндиси электрод 
орқали оқаётган ва ўлчаш асбоблари томонидан қайд қилинадиган ташқи ток 
катталигини ҳосил қилади. Электродда бир вақтнинг ўзида тезликлари мос 
равишда 
i
k
 
ва
 
i
a
 
бўлган бирта катод ва бирта анод жараёнлари кечаётган бўлса, 
ташқи токнинг ишораси абсолют қиймати катта бўлган ток ишораси билан 
аниқланади. Масалан |
i
k
|
 
>
 
|
i
a
| бўлса ташқи ток 
i
таш 
манфий ва унинг абсолют 
қиймати |
i
k
|
 
–
 
|
i
a
| га тенг бўлади. 
Агарда турли йўналишдаги токларнинг қийматлари бир-биридан катта 
фарқ қиладиган бўлса, ташқи токнинг йўналиши энг катта токнинг йўналиши 
билан бир хил бўлади. 
Масалан 
i
k

>>

i
a 
бўлса ташқи ток
i
таш 
= 
|
i
k
|
 
–
 
|
i
a
| ни 
i
k 
га тенг деб олиш 
мумкин, чунки мазкур ҳолда 
i
a 
ни ҳисобга олмаса ҳам бўлади.
4.8-расмда металлнинг эриши 
ва Н
2 
ажралиши жараёнида катод 
(СВА) ва анод (CDE) қутбланиш 
эгриликлари 
келтирилган. 
Коррозия токини аниқлаш учун 
(СВА) ва (CDE) эгриликларининг 
тўғри чизиқли қисмларини давом 
эттириб 
(экстраполяциялаб), 
уларнинг кесишган К нуқтасини 
топиш лозим. Бу нуқтага тегишли 
потенциал Е
кор 
– 
коррозия 
потенциали, 
i
kор
ток зичлиги эса 
коррозия тезлигини ифодалайди.
Е
кор
потенциал 
кўпинча 
стационар 
ёки 
коррозия 
потенциали дейилади. Уни баъзан 
эркин коррозия потенциали деб ҳам айтилади. АК ва КЕ тўғри чизиқлар