Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

21-maruza:
Biologik samaradorlik va uni aniqlash usullari. 
Reja: 
Kirish
1. Biologik samaradorlik
2, Biologik samaradorlik va uni aniqlash usullari 
Xulosalar 
Biosamaradorlik (BS)
- dorining peroral, in’eksiya orqali, ingalyasion va boshqa yo‘llar 
bilan organizmga yuborilganda qon oqimiga tushgan dori vositasining bir qismidir. Bilamizki, qon 
tomiriga yuborilganda BS vosita 100% , boshqa yo‘llar bilan (peroral, rektal, mushak orasiga va 
boshq.) nisbatan kam va deyarli ko‘p hollarda 100% bo‘lmagan qismi qon oqimiga tushadi. Dori 
preparatlarining (DP) biologik samaradorligi ularning parchalanishi, erishi va dori vositalarining 
(DV) dori preparatidan ajralib chiqishga bog‘liq, shu sababli, dori preparatlari yaratishda yuqorida 
keltirilgan farmako-texnologik parametrlarni baholash majburiydir. SHuningdek, sanoat miqyosida 
ishlab chiqarishda ularni sifatini baholashda ushbu ko‘rsatkichlar albatta talabga javob berishi 
baholanishi lozim. Qattiq dori shakllarini parchalanishini aniqlash, ularni ichidan dori vositasini 
ajralib chiqishi to‘g‘risida to‘liq xulosa qilish imkonini bermaydi, shuning uchun biosamaradorligini 
baxolash uchun to‘g‘ri kelmaydi. Dori moddasining sifatini baxolashni eng qulay usuli bu dori 
vositalarining erish tezligini aniqlash usulidir. Qattiq dori shakllarini erish darajasini shu dorining 
miqdori eritmaga aniq vaqt ichida o‘tgan foizi tushuniladi. Dori vositasining har xil shakllarini 

---

105 
solishtirish uchun hamda ishlab chiqarish jarayonida sifatini nazorat qilish uchun dori vositalarining 
erishini baxolash qulay. Erish tezligini aniqlash uchun ko‘p usul va qurilmalar ishlab chiqilgan.
Qurilmalar va usullar quyidagi shartlarga javob berishi kerak: 
- qurilma har bir qismining tashqi ko‘rinishi o‘lchovini aniq bilish kerak; 
- qurilma nisabatn oddiy, ishlatishda qulay, tajriba paytidagi
sharoit o‘zgarganda ham mos bo‘lishi kerak, xudi shu natijalarni chiqarib berish kerak; 
- qurilmadagi erish jarayoni in vivo absorsiya jarayoni bilan moslanadi; 
- qurilma boshqariladigan bo‘lishi kerak, tezlikni o‘zgartira olish kerak, bir tekis noturbulent 
aralashtirishni ta’minlashi kerak; 
- qurilmaning konstruksiyasi ishlab turganida ham namunalarni erituvchi moddaning ichiga 
solinishi mumkin.
Erish jarayonida namunaga xech qanday mexanik zarrachalar ta’sir qilmasiligi kerak; 
- eritish uchun ishlatiladigan idish yopiq va erish jarayonini kuzatish uchun ko‘rinuvchan 
bo‘lishi kerak. Eritish moddasining standarti
bo‘lishi kerak; 
-
qurilma parchalanadigan, parchalanmaydigan flotatsion va maydalangan qattiq dori 
shakllari uchun mos bo‘lishi kerak. 
Diskli usul. 
Ushbu metod erishning haqiqiy tezligini aniqlash uchun kerak. Ushbu usul shakli 
bir necha bor o‘zgargan, ushbu o‘zgarishlar aylanish chastotasi, namunani o‘rnatish va erituvchining 
xarakatlanishini boshqarish tutkichi ko‘rinishi bo‘yicha bo‘lgan.
Ko‘rsatilgan usulda tabletka parafin yordamida akrilli tutgichga (diskga) maxkamlanadi va 
erituvchi bilan tabletkaning faqat tepa qismi bir-biriga tegadi. Namunali tutgich 37 S° dagi 200 ml 
erituvchi bo‘lgan idishda aylanadi. Aylanishlar soni 300 yoki 400 ta.