99
Kukunlardan tayyorlangan eritmalarning qayta kristallanishi tekshiriladi.
Buning uchun to‘yingan eritma tayyorlanadi va aniq o’lchangan modda o’lchov kolbasiga
solinadi hamda ustiga kerakli hajmda suv solib, og‘zi yopiladi va suvli hammomda eritiladi. Iliq
holatda 10— 15 daqiqa qoldiriladi va asta-sekin (havoda) sovitiladi.
A)
izomor kristall bilan tezda kristallanadigan moddalarning to‘yingan eritmalari bilan
quyidagicha ish olib boriladi. Tayyorlangan eritmadan bir necha tomchi brom oynachasiga
tomiziladi. So‘ngra oldin qizdirilgan keyin sovitilgan platina
shpatelda kukun olinadi va
tomizilgan tomchilarning biriga qo‘shiladi. Bunda agar kukunda izomorf kristall boMsa,
tomchining tiniqligi yo‘qoladi va kristallar hosil bo‘ladi, kristal tomchining ustini qoplaydi.
Masalan, CH
3
COONa, segnet tuzi.
B)
izomorf kristall bilan qo‘shilganda kristall kristallashadi, lekin o‘zi esa kristallanmagan
moddalarning to‘yingan eritmalari quyidagicha tekshiriladi. Pipetka yordamida bir necha ml
to‘yingan eritmadan olib, ehtiyojlik bilan chetlariga tekkizmasdan kichkina probirkaga solib, og‘zi
rezina probka bilan yopiladi. So‘ngra platina shpatel yordamida tekshiruvchi qo‘shiladi, probirka
yopiladi va qiyshatirilgan holatda bir necha soatga qoldiriladi. Agar namunada
mikroskopik kichik
izomorf kristallar bo‘lsa, bir necha soatdan keyin probirkaning pastki qismida katta kristallarni yoki
turli kattalikdagi druzlami ko‘rish mumkin.
Masalan: Na
2
B
4
0
7
, CuS0
4
.
Metalli va ko‘mirli kukunlar zarrachalarining kattaligi mikoskop ostida quyidagicha tekshiriladi.
Buyum oynachasiga (rangsiz, tekislangan va gazlarning pu- fakcha, saqlanmagan) 0,02—0,03 g
kukun solinadi, ustiga 1—2 tomchi H
2
0 qo‘shiladi va asta-sekin isitilib, sut shakari eritiladi. So‘ngra
past olovda yog‘simon qoldiq qolgungacha bug‘latiladi va mikroskop ostida 200 marta
kattalashtirilgan holda ko‘rilad, shilliq bo‘lmagan metall zarrachalarining kattaligi okulyar
mikrometrda ko‘riladi.
Mikrotekshirishning 2-usulida 0,02 — 0,03 g buyum oynachasida kanada balzami bilan
yaxshilab aralashtiriladi. So‘ngra isitib, havo pufakchalari yo‘qotiladi (isitib) va oynacha bilan
yopib, yuqoridagidek tekshiriladi.
Inyeksion dori shakllari (inyeksiya uchun eritmalar,
suspenziya, emulgatorlar) albatta quyidagi
ko‘rsatkichlar bo‘yicha me’yoriy hujjatda keltirilgan «Inyeksiya uchun dori shakllari» va xususiy
maqolalarda keltirilgan talablarga binoan tahlil qilinadi: tashqi ko‘rinishi (tavsiflanishi);
sterilizatsiya va quyish shartlari; chinligi; tiniqligi;
rangliligi; kislotaliligi yoki ishqoriyligi, pH i
mexanik aralashmalar; zichligi; quyushqoqligi; yot moddalar; osmolyarligi; to‘ldirilish
hajmi
(ampula, flakon va b.); pirogenligi yoki bakterial endototsinlar (LALtest); toksikligi (zaharliligi);
sterilligi; zarrachalar kattaligi (suspenziyalar uchun); miqdoriy tahlil.
Inyeksiya uchun ishlatiladigan quruq dori shakllari quyidagi ko‘rsatkichlar bo‘yicha tahlil
qilinadi: tashqi ko‘rinishi (tavsiflanishi), chinligi o'rtacha og‘irligi va og‘irligi bo‘yicha bir xilligi;
tiniqligi; ranglilik; kislotalik yoki ishqoriyligi, pH i mexanik aralashmalar yot moddalar; lar (LAL
test); toksikligi (zaharliligi) — xloridlar, sulfatlar va b.; quritkichdagi massaning yo‘qotishi yoki suv
(K.Fisher usulida aniqlanadi); idishdagi dori modda og‘irligi (ampula, flakon va b.);
sulfat kuli va
og‘ir metallar sterilligi; dozalarning bir xilligi; miqdoriy tahlil.
Parenteral dori moddalaming rangi DF XI nashrida keltirilgan «Suyuqliklarning rangini
aniqlash» maqolasi bo‘yicha ranglilik etalonlari bilan yoki xususiy maqolada keltirilgan
ko‘rsatmalar bo‘yicha aniqlanadi.
Inyeksion eritmalarning idishlardagi hajmi nominal hajmdan ko‘p bo‘lishi kerak. Hajmi 50 ml
gacha bo‘lgan idishlarga to‘ldirilgan eritmasi kalibrlangan shprits yordamida 50 ml va undan ko‘p
bo‘lganida — kalibrlangan silindrlarda harorat 20±2°C da aniqlanadi.
Eritmalar hajmi nominal hajmdan kam bo‘lmasligi kerak. Parenteral dori vositalari umumiy yoki
xususiy maqolalarda keltirilgan usullarda sterilizatsiya qilinadi.
100
Shuningdek, bunday dori vositalari mexanik aralashmalarga tekshiruvdan o‘tishi kerak.
Quruq parenteral dori vositalarining o‘rtacha og‘irligi tekshiriladi. Bunda 20 ta ochilgan idish
0,001 g aniqlikda alohida- alohida og‘irliklari o‘lchanadi, idish ichidagi dori moddasi suv yoki
maqolada keltirilgan erituvchi yordamida yuviladi, 100—105°C haroratda 1
soat davomida
quritiladi. Idish va boshqa vositalarining og‘irligi yana oichanadi.
So‘ngra 20 ta idishning o‘rtacha og‘irligi va har bir idishdagi dori moddasining og‘irligi
hisoblanadi.
0‘rtacha og‘irlikdan farq har bir idishdagi og‘irlik jadvalda keltirilgan chetlanishlarga mos
kelishi va bu chetlanishlar ±15% dan oshmasligi kerak.
Agar 2 ta idishdagi modda og‘irligidagi chetlanish jadvaldagiga mos kelmasa, lekin ±15% dan
oshmasa, unda tekshiruvlar yana 40 ta idishda olib boriladi.
Bunda topilgan chetlanishlardan bittasi ham jadvaldagidan katta bo‘lmasligi kerak.
20 ta idishdagi moddaning o‘rtacha og’irlikdagi chetlanishi xususiy maqolada keltirilgan
nominal miqdorga nisbatan ±5% gacha bo’lishi kerak. 0,05 g va undan kam og’irlikda dori
moddasini saqlaydigan inyeksiya uchun quruq steril dori vositalari va sus- penziyalarda dozalar bir
xilligi tekshiriladi.
Tekshirishlar 10 ta idishda alohida-alohida xususiy maqoladagi miqdoriy tahlildagi usullar
yordamida olib boriladi. Idishlardagi dori modda miqdori nominaldan ±15%
gacha chetlanishi
mumkin. Agar har bir idishdan chetlanish ±15% oshib ketsa-yu, lekin ±25% gacha bo‘lsa, unda
tekshiruvlar qo‘shimcha yana 20 ta idishda olib boriladi.
Bunda har bir idishdagi modda miqdordagi chetlanish ±15% dan oshmasligi kerak.
Suspenziyalar uchun qatlamlar ajralishi tekshiriladi. Bunda agar xususiy maqolalarda boshqa
yo‘riqlar ko‘rsatilmagan bo‘lsa, suspenziyalar chayqatib boMgandan so‘ng qatlamlarning ajralish
vaqti 5 daqiqadan kam bo’lmasligi kerak. Suspenziyalar 0840 sonli ignadan shpritsga osongina
oMishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: 
