Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

Dori moddasining ajralib chiqishini aniqlash
Dori moddasining ajralish tezligiga uning va peshobning pNi ham ta’sir ko‘rsatadi. Kislotali 
xossani namoyon qiluvchi moddalar peshob pNi kislotali bo‘lganda tez ajraladi (Masalan. morfin 
gdroxlorid, kodein fosfat, xinin sulfat, novokain). Kuchsiz asos xossasini namoyon qiluvchi 
moddalar peshob pNi ishqoriy bo‘lganda tez ajraladi ( mas. barbituratlar, salitsilatlar, sulfanilamid 
preparatlari). SHuni ta’kidlab o‘tish kerakki, grafik osti yuzasi (AUC - inglizcha 
area under curve
) 
preparatni biologik suyuqlikdagi umumiy miqdorini ko‘rsatsa-da, biologik ta’sir darajasi to‘g‘risida 
to‘liq xulosa bera olmaydi. Grafikda ko‘rsatilgandek, uchchala yuza ham umumiy ko‘rinishda bir-
biriga teng. Ammo grafiklarga etibor bilan qaralganda, shu narsa yaqqol ko‘rinib turibdiki, S dori 

---

107 
shakli yuborilsa, dori preparatini konsentratsiyasi minimal terapevtik konsentratsiyaga ham etmaydi. 
Demak, bu dori shakli qo‘llanilganda kasalni davolash xususiyati bo‘lmaydi.
Dorining biologik ta’sir darajasi quyidagi ko‘rsatkichlar orqali belgilanishi mumkin:
1. Dori moddasini organizmdagi harakatini ko‘rsatuvchi grafik osti yuzasi.
2. Dori moddasini biologik suyuqlikdagi maksimal miqdori.
3. Dori moddasini organizmga so‘rilib, biologik suyuqlikdagi yuqori konsentratsiya hosil 
bo‘lguncha o‘tgan vaqt. 
M. E. K. (minimal effektli konsentratsiya) – preparatni qondagi terapevtik ta’sir ko‘rsatmaydigan 
eng past (minimal) konsentratsiyasi.
Biologik ta’sir darajasi dorini bir marta yuborilgandan so‘ng uni qondagi miqdorini aniqlash yo‘li 
bilan olib boriladi. Bu usulni afzalliklaridan biri shuki, sog‘lom tanaga dorini ta’siri minimal 
darajada bo‘ladi. Dori konsentratsiyasini aniqlash davri dorini 
uch karra yarim parchalanish