Dolzarb masalalari

---

A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TA’LIMI MUAMMOLARINI 
O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI BELGILASH ILMIY-TADQIQOT 
INSTITUTI 
 
 
 
 
“Uzluksiz kasbiy rivojlantirish – 2022” loyihasi
 
 
 
 
“FANDAGI YANGILIKLAR, FANNI O‘QITISHNING
DOLZARB MASALALARI”
moduli bo‘yicha 
 
 
KIMYO DARSLARIDA XALARO TDQIQOTLAR TOPSHRIQLARIDAN 
FOYDALANISH 
 
 
“KIMYO DARSLARIDA XALARO TDQIQOTLAR TOPSHRIQLARIDAN 
FOYDALANISH”
 
 
o‘quv kursining
“O‘quvchilarning kimyo fanidan o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma, malaka 
va kompetensiyalarini baholash. Formativ va summativ baholash 
haqida tushuncha va ularni amalga oshirish usullari ” mavzusidan 
ma’ruza matni 
 
Ma’ruzasi: Xasanova Sevara Gʻiyosiddinovna 
Toshkent 2021 

---

6-Mavzu: O‘quvchilarning kimyo fanidan o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma, 
malaka va kompetensiyalarini baholash. Formativ va summativ baholash 
haqida tushuncha va ularni amalga oshirish usullari
 
Tayanch iboralar
: bilim, ko‘nikma, malaka, kompetensiya, baholash,
 
nazorat, 
joriy nazorat, oraliq nazorat, bosqichli nazorat, yakuniy nazorat, mezonga 
asoslanganbaholash, me‘yorga asoslangan baholash, monitoring, baholash 
metodlari, baholash tamoyillari, ta’lim samaradorligi, ta’lim sifati, formativ va 
summativ baholash 
Formativ baholash nazariyasi 
Formativ baho o‘quvchilar va o‘qituvchilar o‘rtasida uzluksiz, ballarsiz, 
mulohazalarni ta’minlaydi. Bu sizga o‘quvchining haqiqiy imkoniyatlarini, 
qiyinchiliklarni aniqlash, o‘qitish va idrokga turtki berish va jalb qilish, eng yaxshi 
natijalarga erishishda yordam berish, o‘quv jarayonini o‘z vaqtida sozlash, 
o‘qituvchining kasbiy mahoratini rivojlantirishga imkon beradi [Shepard, 2000; 
Pellegrino, Chudovskiy, Glaser, 2001; Meros, 2010; Wiliam, 2009]. Avvalo, bu 
o‘qituvchi va o‘quvchilarning miqdoriy ko‘rsatkichlarga emas, balki dars davomida 
ularning ta’lim faoliyatini sifatli tahlil qilishiga yo‘naltirilganligi tufayli erishiladi. 
Blek va Uilyamning ta’kidlashicha, formativ baho beshta asosiy strategiyadan 
iborat: 
• kutilayotgan natijalar va baholash mezonlarini tushuntirish; 
• sinfda o‘quvchilarning tushunishini aks ettiradigan samarali munozaralar va 
o‘zaro munosabatlarni rivojlantirish; 
• o‘quvchilarni natijalarga erishishga undaydigan teskari aloqa bilan 
ta’minlash; 
• o‘quvchilarni o‘zaro ta’lim manbalari sifatida jalb qilish; 
• o‘z bilimlarining “yaratuvchisi” sifatida o‘quvchi bo‘lish (Black, Wiliam, 
2009). 
Formativ baholash nazariyasi doirasida o‘quvchilarni qo‘llab-quvvatlash 
jarayonining asosini quyidagi uchta savol tashkil qilishi kerak: “O‘quvchilarning 
o‘qishdan maqsadi nima va ta’lim jarayonida qayerga borishadi?”, “Ular 
o‘qitishning qaysi bosqichida?” va «Bunga erishishlariga yordam berish uchun nima 
qilish kerak?” Ushbu savollarning turli xil “sub’ektlar” (o‘qituvchi, tengdosh, 
o‘quvchi) bilan kesishishi 1-jadvalda keltirilgan [Wiliam, Tompson, 2007]. 
jadval. Formativ baholash aspektlari