Dispers sistemalar (lot dispergere bo‘lak-bo‘lak bo‘lib ketmoq, tarqalmoq) biror moddaning mayda

 
16. Antonov qoidasi 
O‘zaro to‘yingan ikki suyuqlik fazalariaro sirt taranglik o‘sha suyuqliklarni havo bilan chegaralangan 
holatdagi sirt tarangliklari ayirmasiga teng. 

17. Qattiq jismlarning sirt tarangligi 
Qattiq jismda molekulalararo tortishish kuchlari suyuqlikdagi molekulalararo tortishish kuchlaridan ancha 
ortiq bo’lgani uchun qattiq jismlarning sirt tarangligi katta qiymatga ega bo’ladi.Qattiq jism va suyuqlik 
orasidagi ta’sirlashishlar ikki kuch nisbatiga bog’liq bo’ladi: 1. Suyuqlik molekulalarining o’zaro 
tortishish kuchi; 2. Suyuqlik bilan qattiq jism orasidagi tortishish kuchi. 1. Suyuqlik molekulalarining 
o’zaro tortishish kuchi suyuqlik bilan qattiq jism orasidagi tortishish kuchidan kam bo’lsa qattiq jism 
ho’llanadi. 2. Suyuqlik molekulalarining o’zaro tortishish kuchi suyuqlik bilan qattiq jism orasidagi 
tortishish kuchidan katta bo’lsa qattiq jism ho’llanmaydi. Suyuqlik sifatida suv olinsa, suv ta’sirida 
ho’llanadigan jismlar sirti gidrofil sirt (shisha, metallar), suv ta’sirida ho’llanmaydigan jismlar sirti esa 
gidrofob yoki oleofil sirt (oltingugurt, grafit) deyiladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

13 
18. ADSORBSIYA. Reja •Fazalararo sirt energiyasi
Fazalarga ajralish yuzasi juda katta bo‘lgan sistemalarda sirt hodisalar muhim ahamiyatga ega. 
Tadqiqotlarning ko‘rsatishicha ular modda tabiati va sirt qiymatiga bog‘liq. Kolloid eritmalar yuqori 
dispers sistemalar sinfiga mansub va shuning uchun ular dispers faza barcha zarrachalarining juda katta 
sirtiga ega. 
Termodinamikaning ikkinchi 
qonuniga muvofiq, ortiqcha erkin energiyaga ega bo‘lgan sistemalarda zahira energiyani kamaytiruvchi 
jarayonlar o‘z-o‘zicha sodir bo‘ladi. Sirt energiya ikki qiymat: σ va S lar ko‘paytmasi bilan ifodalanishi 
tufayli uning kamayishi sirt birligiga to‘gri keladigan erkin energiyaning kamayishi hisobiga, ya’ni σ yoki 
dispers faza zarrachalari sirti S qiymatining kamayishi hisobiga bo‘lishi mumkin. Kolloid - dispers 
zarrachalar umumiy sirtining kamayishi zarrachalarning o‘zo‘zidan yiriklashishiga, ya’ni koagullanishga 
olib keladi. Sirt taranglikning kamayishi dispersion muhitdan sirtga molekula yoki ionlarning tortilishi 
hisobiga sodir bo‘ladi.