Dispers sistemalar. Kolloid dispers sistemalarni olinishi va hossalari. Kolloid dispers sistemalarning barqarorligi

Reaksiya tezligiga bosimning ta’siri

• Bosimning ta’siri - bosim ortsa yoki hajm kamaysa reaksiya tezligi ortadi, aksincha ya`ni bosim kamaysa yoki hajm ortsa reaksiya tezligi kamayadi. Qanchalik bosim ortsa (yoki hajm kamaysa) molekularning to`qnashishlar soni ortib ketadi. Shuning uchun ham reaksiya teligi ortib ketadi.

• 15 litr

• 10 litr

• 5 litr

Qattiq moddalar uchun reaksiya tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning sirtiga bog`liqligi

• Qattiq moddalar uchun reaksiya tezligi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning sirtiga to‘g‘ri proporsionaldir ya`ni qattiq moddaning sirt yuzasi qancha katta bo`lsa shuncha to`qnashishlar soni ko`p bo`ladi va reaksiya ham shuncha tez boradi.
• Temir bilan oltingugurtning birikish reaksiyasi misolida reaksiya tezligini reaksiyaga kirishuvchi moddalar sirtiga bog‘liq ekanligini ko‘rib chiqamiz.
• Fe + S = FeS reaksiyada temir bo‘laklari maydalangan sari reaksiya tez boradi. Maydalanganlik darajasi ortib, tolqon holatiga yetganda reaksiya susayib ketadi.

GOMOGEN KATALIZ

• Kimyoviy reaksiyalarni tezlashtiradigan, ammo o‘zi o‘zgarmay qoladigan moddalar katalizatorlar deyiladi.
• Katalitik reaksiya borgan sohaga va reaksiya mexanizmiga qarab kataliz ikki xil bo’ladi: gomogen va geterogen kataliz. Gomogen katalizda reagentlar va katalizator bir muhitda, bir xil agregat holatda bo’ladi. Masalan, efirlarnnig ishqorlanish reaksiyasida reagent efir, katalizator kislota – suyuqlik, nitroza usuli bilan HNO3 olishga esa reagent ham, katalizator ham gazdir.
• Reaksiyaning mexanizmiga qarab kataliz kislota-asos va oksidlanish-qaytarilish kataliziga bo’linadi. Ko’pchilik gomogen katalizlar kislota-asos kataliz mexanizmi proton almashinishi bilan, geterogen kataliz esa, asosan oksidlanish-qaytarilish kataliz – elektron almashinish mexanizmi bilan boradi.