Dispers sistemalar. Kolloid dispers sistemalarni olinishi va hossalari. Kolloid dispers sistemalarning barqarorligi

Kimyoviy reaksiyalar tezligi. Kimyoviy reaksiyalar tezligiga ta`sir qiluvchi omillar. Aktivlanish energiyasi. Arrenius tenglamasi. Gomogen va geterogen kataliz.

KIMYOVIY REAKSIYALAR TEZLIGI

• O`zgarmas hajmda vaqt birligi ichida moddalar konsentratsiyaning o`zgarishiga reaksiya tezligi deyiladi.

• Kimyoviy reaksiyalar turlicha tezliklarda sodir bo‘ladi. Ayrim reaksiyalar juda tez: sekundning ulushlarida, ayrim reaksiyalar esa bir necha kunda juda sekin sodir bo‘ladi. Kimyoviy ishlab chiqarishda ayrim kimyoviy reaksiyalarni tezlashtirish kerak bo‘lsa, ayrimlarini sekinlashtirish kerak. Masalan, temir buyumlarning zanglash jarayonini sekinlashtirish zarur.

• Barcha reaksiyalar, avvalo ikki sinfga ya’ni gomogen va geterogen reaksiyalarga bo’linadi. Agar reaksiya birgina fazada (gaz muhitda yoki eritmada) sodir bo’lsa, uni gomogen reaksiya deyiladi. Agar reaksiya bir necha fazada borsa (masalan: gazlar bilan qattiq jismlar yoki suyuqliklar reaksiyaga kirishsa), bunga geterogen reaksiya deyiladi.
• Bundan tashqari reaksiyalarni yana ikki guruhga bo’lishimiz mumkin:
• Qaytmas - oxirigacha boruvchi reaksiyalar;
• 2KClO3 = 2KCl + 3O2
• 2. Qaytar - oxirigacha bormaydi, ma’lum kimyoviy muvozanatda bo’ladigan reaksiyalar;
• CO2 + H2 = H2O + CO

• KIMYOVIY REAKSIYALAR TEZLIGIGA TA`SIR QILUVCHI OMILLAR

• Har qanday reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga, konsentratsiyaga, bosimga, haroratga, yorug’likka, katalizatorga, erituvchining tabiatiga va boshqa sharoitlarga bog’liq bo`ladi.
• Reaksiya tezligining kimyoviy reaksiyaga kirishuvchi moddalar tabiatiga bog’liqligi. Ta`sirlashayotgan moddalar qancha bir-biriga moyil bo’lsa va yangi kimyoviy moddalar hosil bo’lishi bilan tugaydigan to’qnashishlar foizi qancha ko’p bo’lsa, reaksiya tezligi katta bo’ladi.
• Masalan: H2 + F2 = 2HF H2 + Br2 = 2HBr
• Birinchi reaksiya 200 oC da ham portlash bilan borsa, ikkinchisi esa qizdirilganda ham sekin boradi. Bunga sabab vodorodning ftorga nisbatan kimyoviy moyilligi bromga qaraganda kattaligida (ftorning NEM bromnikiga nisbatan yuqori).