Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti xalmuratov m. A

KO’ZNING NUR SINDIRUVChI APPARATI Ko’zning nur sindiruvchi apparatiga shox parda (cornea), ko’z gavhari (lens crystalina) va shishasimon tana (corpus vitreum) kiradi. Shox pardaning anatomik tuzilishi yuqorida bayon etilgan edi. Ko’z gavhari - lens crystalina ko’zning nur sindiruvchi apparati ichida deyarli eng muhim bo’lib, ikki tomoni qavariq linzaga o’xshaydi. Qavariqlik orqa yuzada oldingi yuzaga qaraganda kuchliroq. Orqa va oldingi yuzaning o’rtasiga ko’z gavhari kutblari deyiladi. Gavharning chetlari aylanasiga 3 mm diametrga ega bo’lib, gavhar ekvatori deyiladi. Ko’z gavharining oldidan orqaga fikran o’tkazilgan o’qning o’lovchi ko’zni uzoq yoki yaqinga qarashiga muvofiq o’o’zgarib turadi, chunonchi, uzoqqa qaraganda gavhar yassilanadi, aksincha, yaqinga qaralganda gavhar qavariqlashadi va oldindan orqaga o’tkazilgan o’qning o’lchovi ko’payadi. Uzoqqa qaraganda gavhar atrofiga yopishgan kipriksimon boylam (zonula ciliaris) ko’z gavharini chetga tortadi va uni yalpaytiradi, aksincha, yaqinga qaraganda kipriksimon muskullar qisqarishi tufayli kipriksimon boylam bo’shashadi va gavhar yumaloqlashadi. Umuman, akkomodasiya vaqtida ko’z gavharining o’lovchi 3,7-4,4 mm bo’ladi. Ko’z gavhari qo’lga olib ezilsa, uning ust tomondan qobiq bilan o’ralgani va ichida o’zak qismi borligini aniq ko’rish mumkin. Ko’z gavhari qobig’ining ustki qismi - capsula lentis deyilsa, ichidagi o’zak qismi - nucleus lentis deb ataladi. Oldingi kamera - camera bulbi anterior old tomondan shox pardaning orqadagi yuzasi, orqa tomondan rangdor parda (iris) ning oldingi yuzasi bilan chegaralangan bo’shliqdir. Ko’z oldingi kamerasining orqa va old devorlari shox pardaning oq pardaga o’tish yerida burchak hosil qilib to’qnashadi, bu angulus iridocornealis deb ataladi. Oldingi kamerada tiniq suyuqlik bo’lib, u suvsimon suyuqlik - humor aquosus deb ataladi. Rangdor parda oldingi yuzasining chetida lig. iridocornealis bor, bu boylam tolalari orasida spatia anguli iridocornealuis deb ataluvchi yoriqlar orqali oldingi kamera suyuqligi shox parda asosida doira shaklida joylashgan Shlemm kanali bilan aloqadordir. Ko’z rangdor pardasi (iris) ning orqasida rangdor parda bilan ko’z gavharining toraygan cheti tevaragi va Zinniy boylamlari orasida ko’zning orqa kamerasi - camera bulbi posterior joylashgan. Ko’zning oldingi va orqadagi kameralari bir-biri bilan ko’z qorachig’i - pupilla orqali aloqadordir. Ko’zning oldingi va orqadagi kameralarida suvsimon tiniq suyuqlik - hymor aquosus qoib yuradi. Kipriksimon tana sohasidagi qon tomirlar devoridan ajralib chiqqan suvsimon suyuqlik yuqorida aytib o’tilganidek, Shlemm kanaliga aloqadordir.