Dene tarbiya met


 Щаракатни бажаришнинг олий ма=оми



Download 1,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/63
Sana22.02.2022
Hajmi1,16 Mb.
#82508
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   63
Bog'liq
dene tarbiya met

 
8.2. Щаракатни бажаришнинг олий ма=оми 
Шаклланган щаракат малакасини такомиллаштиришнинг чегараси туганмасдир. Унинг асосий 
вазифаси-щар =андай шароитда у=увчини малакани эгаллашга (ишлаб чи=аришда, турмушда 
щарбий, спорт сощасида) ургатишдир. Фа=ат шундай щолдагина малака узининг амалий 
=имматига эга булади. Мабодо спорт залида у=увчи ишонч билан =андайдир баландликдан сакраб 


Демак, щаракатнинг динамик стериотипнинг вужудга келиши билан щаракат малакасининг 
шаклланиши тугалланади, яъни нарв жараенлари пухта, бир маромдаги ва ани= тизим асосида 
вужудга келган шартли рефлексларнинг механизими асосида боради. 
Стандарт фаолиятларининг щаракатлари тизимининг физиологик асосини динамик стериотип деб 
=аралади (йулкада югуриш), чунки унинг таркибидаги барча щаракатлар стериотип тарзида уша 
бир хил кетма-кетликда такрорланаверади. Агарда фаолият нисбатан стеритип булмаган шароитда 
амалга оширилса, (нотекс жойда югуриш) еки кутилмаган узгаришлар фаолиятнинг самараси 
асосий стериотипни вариациялаш ор=али таъминланади («аварияли стеритиплар» назарияси 
тажриба ошиши билан асосийга резерв булган стериотипларнинг шаклланишини назарда тутади). 
Щаракат малакасининг шаклланишининг физиологик фазасининг щаракат фаолиятининг у=итиш 
этаплари билан аралаштириб булмайди («Таълимнинг тузулиши» мавзусига =аранг). Физиологик 
фазалар жараенлар булиб, улар организмда щаракат фаолияти ор=али содир булади. 
Таълим (у=итиш)нинг этаплари бу педогогик жараен, у=итувчи ва у=увчининг щаракатни 
узлаштириш, мустащкамлашдаги узаро фаолиятларидир. 
Биологик =онуниятларни билиш билан таълимнинг шундай методлари ва воситаларини танлаш 
мумкинки, улар малаканинг шакалланишини тазлаштиради ва осонлаштиради. 
Щаракат малакаси шаклланишининг щфазаси щаракатни =ила билиш (бажара билиш)нинг 
белгилари билан характерланса, щщщ фаза-олий тартибдаги =ила билишнинг белгиларини куриш 
имконини бериши лозим. 
щщщ фазада щаракатнинг автоматлашуви содир булади. Унинг =онуниятларини билмаслик 
таълим жараени саводсизларча тузиш, уни амалда шундай шакллашга олиб келади. 
М а л а к а н и н г с т а б и л л а ш у в и в а п л а с т и к л и г и. 
Щаракат малакаси шаклланиб булгандан сунг унинг ривожланиши давом этади. Агар рационал 
такорлаш давом эттирилса унда, малаканинг яна щам такомиллашуви содир булади. Бунда 
стабиллашуви давом этаетган малака ва уни нисбатан мослашувчанлик кузатилади. Шундай 
малакани щаетдаги афзал малака деб =араладики, уагарда турли =аршиликларга тур\унро= 
(у=увчига ю=ори темпиратура, шов=ин ва щоказоларнинг таъсири), бош=а томондан, етарли 
даражада мослашувчан, керак булса узгарувчан шароитда =айта шакллантириш (гимнастика 
маш=ларини бош=а жищозларда бажариш, чу=урлик устидан сакрашдагидек ва бош=алар) 
имконини берсин. 
Малака шаклланишининг аста-секинлиги ва нотекслиги. Щаракат малакасининг вужудга келиши 
аста-секинлиги унинг фазалилигида акс эттирилган, нисбатан узо=ро= ва=т ичида малака =атор, 
майда янгиланишлар ор=али вужудга келади. 
Малаканинг нотекс шаклланишининг турт тури мавжуд. 
1. М а л а к а н и н г «с а л б и й т е з л и к» б и л а н ш а к л ла н и ш и. Бу дегани, таълимнинг 
бошлан=ич этапларида щаракат фаолиятини узлаштириш анча тез амалга ошади, кейинчалик 
унинг сифатини ящшилаш сусут боради. Бу йусиндаги малака шаклланиши енгил щаракат 
фаолиятларини эгаллаш учун характерли булиб у=увчи фаолият асосини осон узлаштиради, унинг 
деталларини узлаштириш эса нисбатан узо= давом этади. 
\. М а л а к а н и «и ж о б и й ва з у д л и к» б и л а н ш а к л л а н и ш и. Бу шуни ифодалайдики 
таълимнинг биринчи этапларида малаканинг сифат усиши ащамиятли даражада эмас. Сунг у 
кескин усади. Малаканинг шу куринишидаги шаклланиши нисбатан =ийин щаракат фаолиятини 
у=итиш учун характерли булиб, маълум ва=т утиши билан таш=аридан сезилмай тупланаетган 
сифат узгаришлари туплами, узининг щаракат фаолиятини ю=ори даражада узлаштирилганлиги 
куринишида намаен =илади. 
\. М а л а к а н и н г р и в о ж л а н и ш и н и с е к и н л а ш у в и. Малака белгиланган мащорат 
даражасига етганда, икки щил куринишдаги тезлик билан шаклланиши содир булиши мумкин. 
Малака =анчалар такомиллашмаган булса, уз навбатида, уни янада ящшилаш учун шунчалар катта 
педогогик мащорат ва куч =илади. 
4. М а л а к а р и в о ж л а н и ш и н и н г у ш л а н и ш и («плато»). Ушланишнинг икки 
сабабиларига олиб келувчи организмдаги сезилмас даражада бораетган мослашув жараенининг 
бориши. 
-таълимнинг ноту\ри методикаси еки етарли даражада ривожланмаган щаракат сифатлари ор=али 
келиб чи=адиган сабаблар. 
Агарда сабаб ту\ри ани=ланса, унда ушланишни енгиш ундан тезро= утиш учун фа=ат ва=т 
(биринчи сабаб) еки таълимнинг восита ва методларини (иккинчи сабаб) кескин узгартириш талаб 
=илинади. Ушланишнинг сабаблари турлича булиши мумкин. 


\. Щаракатни автоматлашган даражада бажариш-бу у=итиш натижаси еки щаетий тажриба 
амалиети натижасидир. 
\. Щаракат фаолиятининг автоматлашган щолда бажарилишида онгнинг етакчи ролини инкор этиб 
булмайди. Щаракат малакаси шаклланишида фаолият мазмуни автоматлашмай айрим 

Download 1,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish