Demografik statistika

Sug‘urtaning ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyati va uni statistikada o‘rganish vazifalari.

Sug’urta moliyaviy faoliyatning bir turi bo’lib, uning maqsadi korxonalar, tashkilotlar va xususiy shaxslarga sug’urta riski sodir bo’lgan taqdirda zararlarini o’rnini ular tomonidan to’langan pul mablag’lari hisobidan tashkil qilingan sug’urta fondidan qoplash hisoblanadi.
Sug’urta riski - kishilarning ongli faoliyatiga bog’liq bo’lmagan holda (halokat, yo’l fojiasi, avariya, suv toshqini, er qimirlashi, qurg’oqchilik, o’lim, krizis hamda boshqa tabiiy va sotsial falokatlar) ro’y berishi ehtimoliga va tasodifiga ega bo’lgan voqealardir.
Sug’urtaning ob’ektlariga quyidagilar kiradi:

1. 
   shikastlangan mol-mulkdan kelgan zararni qoplash bo’yicha moddiy manfaatlar;
   
2. 
   shaxsiy hayot, sog’liq, mehnat qobiliyati bilan bog’liq bo’lgan xatarlar;
   
3. 
   mas’uliyat xatarlari, ya’ni sug’urtachining qoplanmagan qarzlari, mahsulotni muddatida etkazib bermaslik, uchinchi tomonga zarar etkazilish va boshqalar bilan bog’liq bo’lgan potentsial yo’qotishlari.
   

Ob’ekti bo’yicha sug’urta quyidagi tarmoqlarga bo’linadi: mulkiy, shaxsiy va ma’suliyat sug’urtasiga. O’z navbatida sug’urta tarmoqlari tarmoqchalarga va yana alohida turlarga bo’linadi. Mulkiy sug’urtalashda korxonalar, tashkilotlarni mulkchilik shakllari bo’yicha (davlat, kooperativ, aktsionerlik, yakka holdagi va boshqalar) ajratiladi, shu jumladan turlari bo’yicha -binolarni, qurilmalarni, xom-ashyolarni, materiallarni, yoqilg’ini, transport vositalarni, uy-xo’jaligi mulklarini va boshqalarni sug’urtalash. Shaxsiy sug’urtalash tarmog’ida - hayotni sug’urtalash quyidagi turlarga bo’linadi: sog’liqni, mehnat qobiliyatini, pensiyalarni (yoshi bo’yicha, invalidlik, baxtsiz hodisalardan va boshqalar) sug’urtalash va boshqalarga.
Ma’suliyatni sug’urtalash quyidagi turlarga bo’linadi: avtotransport vositalari egalarining, yuk tashishning, tadbirkorlik va moliyaviy xatarlarning hamda boshqalarning fuqarolik ma’suliyatlariga.

136.