Декабрь 2020 10-қисм

Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ КОНСТИТУТЦИЯСИ ВА ИСЛОМ 
ХУҚУҚИ: ҚИСҚАЧА ҚИЁСИЙ ТАХЛИЛ
Намозова Мафтуна Шокир қизи
Ўзбекистон Миллий Университети 2-курс магистранти 
Олмазор тумани 1-мактаб ўқитувчиси
Телефон: [phone]
Анотация: Мазкур мақолада Ўзбекистон Республикасининг Конституциясининг инсон 
ҳуқуқ ва эркинликларига доир нормалари ислом хуқуқидаги нормалар билан қисқача ки-
ёсий тахлил қилинади.
Калит  сўзлар:  Конституция,  қонун,  ҳадис,  шариат,  тенг  ҳуқуқлилик,  инсон  ҳуқуқ  ва 
эркинликлари, ислом хуқуқи, хамоханглик.
Конституция давлатни давлат, миллатни миллат сифатида танитадиган қобуснома бўлиб, 
хуқуқий давлатнинг асосий белгилардан биридир.
Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси жамиятимиз ҳаётининг барча жабҳаларини 
қамраб олган бўлиб, 6 бўлим, 26 боб ва 128 моддадан иборат. Конституциямизнинг асосий 
фазилати шундан иборатки, унда инсон ҳуқуқи, шаъни ва қадр-қиммати энг олий қадрият 
деб  белгилаб  қўйилган  бўлиб,  у  энг  аввало  инсон  манфаатлари  учун  хизмат  қилади.  Бу 
олий қадриятларни, инсон манфаатларини ҳимоя қилиш қайси йўл билан таъминланади? 
Албатта, қонунлар билан. Қонунлар одил бўлса, қонун ҳар нарсадан устувор бўлса, барча 
кичик қонунлар мазкур асосий қонунга мувофиқ келса, ўша асосий дастурдан тармоқланиб 
чиқса, бундай юрт равнақ топади, гуллаб-яшнайди. Конституция давлатимизнинг ана шу 
асосий  қонунидир.  Асосий  Қонунимиз  лойиҳаси  уч  минг  йиллик  миллий  давлатчилик 
ҳамда дунё қонунчилик тажрибасини, халқаро инсон ҳуқуқлари мезонларини ўзида мужас-
самлаштирди. Бу хақида Конституциямизнинг кириш қисми бўлмиш муқаддима қисмида 
хам алохида таькидланган. Ўзбекистон Республикасининг Конституциясининг 2-моддаси-
да давлат халқнинг иродасини ифода этиши, унинг манфаатларига хизмат қилиши, давлат 
муассасалари ва мансабдор шахсларнинг жамият ва фуқаролар олдида масъуллиги белги-
лаб қўйилган.
Бу қоида Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг қуйидаги ҳадиси шарифларига 
ҳамоҳангдир:
«Ҳар бирингиз мутасаддисиз, ҳар бирингиз қўл остингиздагилар учун масъулсиз. Ҳар 
бир раҳбар инсонлар устидан мутасаддидир ва улар учун масъулдир. Эр ўз аҳли аёли ва 
қўл  остидагилар  устидан  мутасаддидир  ва  улар  учун  масъулдир.  Хотин  эрининг  уйида 
мутасаддидир ва қўл остидагилар учун масъулдир. Қул хожасининг молига мутасаддидир 
ва унинг учун масъулдир. Ҳар бирингиз қўл остингиздагилар учун масъулсиз». 
Имом Бухорий, имом Муслим, Имом Термизий, имом Аҳмад ва Байҳақийлар ривояти.
Маълумки, Аллоҳ таоло Ислом динини, Ўзининг шариатини инсониятнинг икки дунё-
даги бахт-саодатини таъминлаш учун жорий қилган. Ислом динининг барча таълимотлари, 
қонун-қоидалари бешта асосий мақсадни кўзда тутади:
• инсоннинг ҳаётини муҳофаза қилиш; 
• инсоннинг ақлини муҳофаза қилиш;
• инсоннинг динини муҳофаза қилиш;
• инсоннинг наслини муҳофаза қилиш;
• инсоннинг мол-мулкини муҳофаза қилиш. 
Шуни алохида таькидлашимиз лозимки, Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси 
ушбу мақсадларнинг барчасига мувофиқ, уйғун ва ҳамоҳангдир. Ўзбекистоннинг Асосий 
Қонуни  ушбу  муҳим  вазифаларни  ҳаётга  татбиқ  этишда  мустаҳкам  асос  бўлиб  хизмат 
қиляпти,Унда  инсон,  унинг  ҳаёти,  эркинлиги,  шаъни,  қадр-қиймати,  диний  эътиқоди  ва 

---

117