Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc

2.Almashlab ekish turlari. 
Almashlab ekish, olinadigan mahsulotlarning turiga qarab dala, yem-xashak va maxsus 
turlarga bo’linadi.(12-jadval) 
 
1. Dala almashlab ekish. Bunda umumiy maydonning yarmidan ko’pida don va texnik 
ekinlar ekiladi. Ular asosan bug’doy, g’o’za, zig’ir va hokoza ekinlardir. 
 
2.  Yem-xashak  almashlab  ekishda  umumiy  ekin  maydoning  ko’pini  yem-xashak 
ekinlari  tashkil  qiladi.  Ular  ham  o’z  navbatida  ikkiga  bo’linadi:  ferma  oldi  va  pichan 
tayyorlash (yaylov). 
 
Ushbu  jadvalda  berilgan  almashlab  ekish  klassifikasiyasi  Timiryazev  nomidagi 
Moskva qishloq xo’jalik akademiyasining dehqonchilik kafedrasida ishlab chiqilgan. 
 
Ferma oldida almashlab ekish fermaga yakin yerlarda tashkil qilinadi va ularda chorva 
mollariga  ko’kat  holda  yediriladigan  silosbop  o’simliklar  ekiladi.  Pichan  tayyorlanadigan 
yaylov  almashlab  ekishlar  esa  o’tloqlarda  tashkil  qilinadi.  Bunda  asosan  ko’p  yillik  va  bir 
yillik o’tlar ekiladi. 
Maxsus almashlab ekishda alohida  sharoitni talab qiladigan  yani tuproq unumdorligi 
yuqori  va  sug’orishning  maxsus  usullarini  talab  etadigan  ekinlar  ekiladi.  Bunday  ekinlarga 
sholi, sabzavot, poliz, tamaki, kartoshka, kanop va boshqalar kiradi.   
12-jadval 
Almashlab ekishlar klassifikasiyasining sxemasi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

65 
 
Almashlab ekish tiplari 
Turlari 
Dala ekinlari. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.Yem-xashak ekinlari: 
a) ferma oldi o’simliklari 
 
b)pichan 
tayyorlanadi-gan 
yaylov o’simlikla-ri. 
 
 
 
 
3.Maxsus almashlab ekish. 
Don-shudgor 
Don-shudgor, qator oralari ishlanadigan, shu jumladan, don 
–shudgor-lavlagi, 
Don-shudgor-kartoshka, 
don-shudgor-kungaboqar 
o’simliklari. 
Don-o’t  o’simliklar, 
shu 
jumladan, 
don-zig’ir-o’t 
o’simliklar, tuproq ihota o’simliklar. 
Don-qator oralari ishlanadigan ekinlar. 
Don-o’t-qator 
oralari 
ishlanadigan 
ekinlar 
(ekin 
almashinadigan),  shu  jumladan,  toza  shudgorli  don-o’t-
lavlagi o’simliklar. 
Qator oralari ishlanadigan ekinlar, shu jumladan,  g’o’za. 
O’t-qator oralari ishlanadigan ekinlar, shu jumladan, beda-
g’o’za, beda-lavlagi ekinlari. 
Sideratlar.