Defektologiya kafedrasi



Download 1,62 Mb.
bet8/35
Sana21.02.2022
Hajmi1,62 Mb.
#68506
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   35
Bog'liq
№1Равшанова И.Э.Логопсихология ва психологик коррекция плаформага

Назорат саволлари
1.Диккат хакида умумий тушунча беринг.
2.Диккатнинг ривожланиши хакида умумий тушунча беринг.
3.Нутқида камчилиги булган болалар диккатининг узига хослиги хақида гапириб беринг.
Асосий адабиётлар:
1.Муминова Л.Р., Аюпова М.Ю. Логопедия. -T.: Ўқитувчи 1993.
2.Аюпова М.Ю. Логопедия. -T.: Узбекистон файласуфлар миллий жамияти. 2007.
3.Муминова Л.Р., Амирсаидова Ш., Абидова Н ва бошк. Махсус психология. -T.: Узбекистон файласуфлари миллий жамияти, 2013.
Қўшимча адабиётлар:
1.Мирзиёев Ш.М. Танкидий тахлил, катъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик хар бир рахбар фаолиятининг кундалик коидаси булиши керак. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истикболларига багишланган мажлисидаги нутқ // Халк сузи. 2017 йил 16 январ, № 11.
2.Мирзиёев Ш. М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халкимиз билан бирга курамиз. -T.: Узбекистон, 2017.
3.Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Узбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. -T.: Узбекистон, 2016.
4.2017-2021 йилларда Узбекистонни ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича харакатлар стратегияси. 7 январ 2017 йил.
5.Колесникова Г.И., Кабарухина И.А. Специальная психология и педагогика. Ростов на - Дону. 2007.
6.Специальная психология. Под. ред Лубовского В.И. Учебное пособие. -М. 2005
7.Косякова О.О Логопсихология. - М.: Феникс, 2007
8.Трошин О.В, Жулина Е.В. Логопсихология. -М.: Владос, 2005
9.Калягин В.А., Овчинникова Т.С. Логопсихология. - М.: Академия, 2006.

Мавзу №5: Нутқ нуқсонига эга бўлган болалар идрокининг
хусусиятлари
Режа:
1.Идрок - психологик тавсиф сифатида.
2.Идрокнинг шаклланиши.
3.Нутқ бузилишларида учрайдиган идрок жараёнининг алохида хусусиятлари.
Таянч иборалар: кўрув, эшитув, тери-туйиш, хид билиш, кинестетик, атроф-борликни идрок этиш, вақтни идрок этиш, харакатларни идрок этиш
Идрок - психологик тавсиф сифатида
Идрок - бу ахборотларни кабул килиш ва эгаллаш жараёнлари тизими булиб, организмга уни ураб турган борлиги ва объектив мавжудлигини таъминловчи йуналишдир. Кабул килиш хис килиш билан биргаликда билиш жараёнида асосий кисм булиб, берилаётган материални хис килишни таъминлайди.
Билиш жараёнининг шарти сифатида, кабул килиш жараёни фикрлаш жараёни билан бирга келиб, амалиётда текширилади. Бундай бирга келмаслик эса, кабул килишни текширишда асосий манба сифатида ўрин олиши мумкин, шунингдек йуқолиш-иллюзияларда хам кузатилиш мумкин.
Кабул килишнинг бир неча хил турлари мавжуд булиб, улар белгиланган шакллари буйича бирлаштирилади.
1.Етакчи анализаторлар буйича: курув, эшитув, тери-туйиш, хид билиш, кинестетик
2.Материянинг мавжудлиги шаклига кура: атроф-борликни идрок этиш, вактни идрок этиш, харакатларни идрок этиш
3.Рухий фаоллик мослигига кура: олдиндан ўйланган, олдиндан ўйланмаган
4.Инсонда инсоннинг психолог характеристикаси сингари унинг хусусиятлари мавжуд.
5.Аралаш ва умумлаштириш: предмет ва ходисаларни идрок этар экан, инсон нималарни идрок этаётганини тушунади ва англайди.
6.Предметлилик: предметларнинг психолог образларини киши образ сифатида эмас, балки реал предметлар сифатида англайди.
7.Яхлитлилик: борликдаги предмет ва ходисаларнинг алохида сифатлари ва белгилари доимий мустахкам богликдикда булади. Идрокда предмет ёки ходиса компонентлари уртасида мустахкам богликликлар ифодаланади.
8.Тизимлилик: киши турли объектларни уларнинг белгиларини мустахкам тизимга кура англайди.
9.Танламок: бир неча предметлар ва куринишлар орасидан инсон факат бир нечтасинигина ажратиб олади, бу унинг кандай фаолиятга каратилганини, керакли нарсалар ва кизикишларига боглик булади.
10.Узгармайдиган: худди уша предметлар инсон томонидан узгарган шароитларда кабул килинади (турли хил ёритилишида, турли хил карашларда, турли масофаларда). Лекин предметларнинг объектив хусусиятлари узгармаган холда кабул килинади.
Идрокнинг шаклланиши
Хис килишнинг шаклланиши - болаларда кабул килиш жараёнининг шаклланиши ва предметлар, ураб турган атроф борлик хакида тасаввурларни хосил булиши. Бола дунёга келганда хис килиш туйгулари шаклланиб булган булади. Лекин уларнинг нормал функциясини атроф - борликни кабул килишларини таъминлаб беради.
Хис этиш жараёни тугри шаклланиши учун, максадга йуналтирилган хиссий тарбия зарур ва мухимдир. Болага куришни, бармоклар билан пайпаслашни, объектларни эшитишни ургатиш керак, яъни унда кабул килиш харакатларини шакллантириш керак. Лекин предметни текшириш, куриш, пайпаслаш етарли эмас. Бунда предметни бир канча белгиларини аниклаш билан бирга, уларни бошка предметлар билан белгиларнинг муносабатларини аниклаш зарурдир.
Бунинг учун болага керакли улчовларни бериш керак, бунла бола нимани кабул килаётганлигини билади. Бу хис килишнинг асосий тушунчалари булиб, тарихий куринишга эга булиб, кабул килиш жараёнида таккослашни таъминлаб беради. Уларга геометрик шаклларнинг тартиблари, катталикларнинг шкалалари, огирлик улчовлари, юкори товушлар катори, ранглар жилоси, она тилининг фонетик таркиби киради. Юкорида курсатилган хамма тушунчалар бола томонидан уз вактида эгалланган булиши зарур. Кабул килиш жараёнида бола аста секинлик билан куриш, эшитиш, харакат, билиш образларини орттириб боради. Лекин бунда бола предметларнинг муносабати ва белгиларини кабул килиш жараёнида, бу муносабатлар ва белгилар сузлар билан изохланган булиши керак. Бу эса предметнинг образлари хакида тасаввурларни мустахкамлайди, уларни яна хам аниклаштиради. Агар кабул килиш образлари сузлар билан мустахкамланган булса бир канча вакт утишига карамай бола тасаввурларида уйготиш мумкин. Бунинг учун керакли сузга жавоб берадиган - бирикмани айтиш кифоядир.

  1. Нутқ бузилишларида учрайдиган идрок жараёнининг алохида хусусиятлари

Идрок килишнинг фонематик бузилиши нутқида камчилиги булган болаларнинг хаммасида белгиланади, бунда нутқ эшитиш ва нутқ харакат анализаторлари орасидаги богликлик булмаслиги кузатилади. Маълумки, дизартрия ва ринолалияда учрайдиган нутқ харакат анализатори функциясининг бузилиши, товушларни эшитиш оркали кабул килишга таъсир килади. (Г.Ф.Сергеева). Бунда хар доим хам товушларни талаффуз килишида бузилишлар ва кабул килишидаги бузилишлар учрамайди.
Нутқ нусонига эга булган болаларда товушларни ажратишда кийинчиликлар учрайди, бу эса нутқнинг товуш томонини ривожланишига уз тасирини курсатади. Булар яна иккиламчи нуксон сифатида товушларни талаффуз килишга хам уз тасирини курсатади. Бундай болалар нутқидаги камчиликлар, артикулятсион аппарати камчиликлари асосида товуш талаффуз килишдаги узгаришлар, купгина алмаштиришлар, артикулятсион аппарат уз функциясини тулик бажармаслиги натижасида фонематик кабул килишига. биринчи уринда тасир килиб, унинг шаклланишига йул куймайди.
Базида бундай болаларда баъзи-бир товушларни эшитиб, ажратиш кузатилиши мумкин, лекин бу товушлар талаффуз этилишида тускинликлар булмайди, бошка холларда эса осон талаффуз этиладиган худди шундай товушлар талаффузида кийинчиликлар кузатилиши мумкин. хар холда бу ерда нисбийлаштирилган аникликлар мавжуд: канчалик товушлар талаффузида купрок шаклланса, шунчалик товушларни эшитиб,ажратиш муваффакиятли амалга ошади.
Канчалик товушларни талаффуз килишда таянч кам булса, шунчалик фонетик намуналарни шаклланишига шароит булади. Фонематик эшитишнинг шаклланиши тугри манода боланинг нутқ томонларини хаммасига тасир этади, боланинг умумий ривожланишига боглик булади.
Куриит оркали кабул килишни текшириш ишлари бизга шундай хулосалар чикаришни берадики, нутқида нуқсони булган мактаб укувчиларида бу функция уз нормасида колади ва улар образларни яхлитлигича идрок этади. (Е.М.Мастюкова). Текширишлардан куринишича, бор обектларни ва тасвирларни куриб, билиш бу болаларда нормадаги болалардан фарк килмайди.
Вазифалар мураккаблаштирилганида кийинчиликлар пайдо булади (предметлар куйилган холатда булганида). Нутқи тулик ривожланмаган
болалар предмет образларини белгиланган шароитларда белгиланган шароитларда белгиланган кийинчиликлар билан кабул киладилар, карорни кабул килиш вакти чузилади, болалар уз жавобларига ишонмай иккиланадилар, танишда хатоликлар белгиланади, ахборотлар ортган сари предметнинг белгиларини ажратиш хам камаяди.
Бу турга кирувчи болалар соглом болаларга караганда, нутқи билан ажралиб туриб, уларга караганда оддий юналишли тушунчаларни танлашади. Купчилик нутқи тулик ривожланмаган болалар фигураларни куриш жараёнида унинг шаклига эмас, рангига ахамият берадилар.
Кичик мактаб ёшидаги нутқи тулик ривожланмаган болаларнинг куриб идрок этишини текшириш жараёнида дизартрия, алалия туридаги нутқ бузилишлари узига тегишли булган белгилари урганилди:Оптик-атроф-мухитга тегишли булган белгилар, атроф-мухитга тегишли булган тасаввурлар, юзга тегишли булган белгилар, бармоклар ва огиз оркали, тактил-харакат азолари оркали идрок этиш (Л.С.Светкова, Т.М.Пирсхалайшвили).
Оптик-атроф-мухитни идрок этишнинг бузилиши бош мияси органик жарохатланган болаларда учраши ахамиятлидир. Л.Бендер методикаси буйича урганиш натижасида, кичик мактаб ёшидаги болаларда, нутқ нуқсони билан бирга улар фаолиятида, хусусан, расм чизиш жараёнида конструксиялар ясаш жараёнида, грамматикани ургатиш жараёнида, соглом ривожланаётган тенгдошларига нисбатан уларда бу фаолиятлар пастлиги кузатилган. Атроф- мухитни идрок этиш жараёни нутқи тулик ривожланиши оркада колган болалар ва алалия болаларда бирмунча яхширок ривожланади.
Оптик-атроф-мухитни идрок этиш жараёнини бузилиш даражаси, шунингдек бошка идрок жараёнлари тулик булмаслигидан хам шаклланмайди, алохида атроф-мухитни тасаввур килишнинг шаклланиши бу жараёнда ахамиятлидир.
Нутқи тулик ривожланмаган мактаб укувчиларини текшириш жараёнида, бу болалар харфлар белгиларга эга эканликлари аникланган: улар кийинчиликлар билан харфлар ёзишни эгаллайдилар, харфларни танимайдилар, бир-бирига куйиш, харфларни номини айтиш ва таккослаш жараёнида кийинчиликлар кузатилади, график чикарилган, хатто босма шрифтларни бетартиб берилишида айта олмайдилар. Бу билан богланган холда болалар хат ёзувга тайёр эмасликлари аникланади. Нутқи тулик ривожланмаган болаларнинг атроф-мухитда мулжал олишларини жараёнида, шу нарсалар алохида аникланганли, улар асосан “унг” ва “чап” тушунчаларини тартиблаштиришда кийналадилар, обектнинг турар жуйини аниклашда, шунингдек улар уз таналарида мулжал ола билмайдилар. Атроф-мухитни идрок этиш хозирги вактда турли хил анализаторларнинг биргаликда фаолият курсатиш деб каралади. Бунда бош мия кисмларининг соглом функциясига катта ахамият берилади. Асосан куп таркалган нуксонлар нутқ мактабларининг 1-синфида ва тайёрлов синфларида укиётган болаларда учраши аник таркалган холдир.
Идрок этишнинг бузилиши болаларнинг расмларни чизишида сакланган булади: расм ва тасвирлар камбагаллиги билан ажралиб туради, деталлар микдорининг камлиги, оддийлиги, соддалиги, мураккаб эмаслиги, шунингдек оптик-атроф-мухитни идрок этишдаги бузилишларнинг микдори характерлидир( алалия болаларда).
Лекин нутқ бузилишларига эга булган болаларда атроф-мухитни идрок этишнинг бузилиши белгиланган тартибдаги характерни касб этади, компенсаторлик вазифаси белгиланади.
Атроф-мухитни идрок этишнинг бузилиши айрим холларда ёзув нуксонлари билан кузатилиши мумкин ( Дислекция ва дисграфия) санашнинг бузилиши, бу каби холатлар нутқ бузилишларида кузатилади. Тадкикотлар курсатишича, предметлар орасидаги алокалар, улар орасидаги фаолияти импрессив нутқнинг сакланганлигини билдиради. Лекин экспрессив нутқда болалар огир нутқ нуксонлариги эга булган холда, нутқий мулокот воситаларини бу муносабатларда нотугри ифодалайдилар. Бу улар тилда семантик тартибини сакланганлиги булмаслиги билан боглангандир.
Юз белгиларини текшириш жараёнида (Тара методикаси буйича) бу бузилиш (асосан огиз азолари мускуллари билан боглик) товушларни талаффуз килишдаги огир нуксонлар билан богланган булади. Асосан, бу турдаги юз белгилари-дизартрия ва алалия болаларда учрайди.
Тактил-харакат азолари оркали идрок этиш ва огиз нуксонлари умумий методикалар оркали текширилган, шунингдек адабиётларда хам ёзилган булиб, Р.Л.Рингел методикаси ёрдамида, болага предметнинг шаклини аниклаш берилади, бу предметлар эса огизга жойлаштирилган булади. Купгина тасвирланган нуксонлар асосан купол, экспрессив нутқ бузилишларида учрайди. (айрим холларда алалияда дизартрия болаларда нутқнинг фонетик томони бузилганлигида куринади). Сезиларли бузилишлар тактил-харакат азоларида юздаги купол белгилар билан болаларда бармокларда белгилар топилмаган.
Турли хил дизартрия нуксонли болаларда, нутқи ривожланиши оркада колган болаларда куриш оркали идрок этишнинг оркада колиши ва ривожланиши бирламчи интеллектуал бузилишлари билан бирга курсатилади ва бошка тадкикотлар ишлари олиб борилади.
Нутқи бузилган хамма болаларда фонематик идрокнинг бузилиши, шубхасиз нутқ-эшитиш ва нутқ-харакат килиш анализаторларининг алокасида кузатилади. Г.Ф.Сергееванинг белгилашича, дизартрия ва ринолалияда нутқ- харакат килиш функцияларининг бузилиши эшитишнинг идрок фонемасига жуда таъсир курсатади. Бунда товушларни талаффуз килишнинг бузилиши ва идрокнинг бузилиши орасида тугридан-тугри буйсуниш кузатилмайди. Бунда товуш талаффуз килишни ва идрок килишнинг бузилиши орасидаги тугри буйсуниш хамиша хам кузатилмайди. Шундай килиб катор холлар талаффузга карши куйилмаганлари уша фонемаларнинг эшитиш билан фарки кузатилади, бошка холларда эса талаффуз пайтида ажраладиган фонемалар фаркланмайди. Шунга карамасдан бу ерда аник мутаносиблик кузатилади: талаффузда канчалик куп товушлар сони ажралса, ушанча фонеманинг эшитишдан фарки муваффакиятли руй беради. Талаффузда канча “кам суянчик” бор булса, фонематик образларнинг шаклланиши учун шунчалик шароит ёмонлашади. Фонематик эшитишнинг ривожланиши эса нутқнинг хар томонлама ривожланиши билан тугридан-тугри алокасидан ташкил топган, бу эса уз урнида боланинг умумий ривожланишига сабаб килиб олинган.
Агар нутқида камчилиги бор мактаб ёшига етмаган болаларда шу психик функция уз ривожланиш меъёридан оркада колса предметнинг яхлитлиги образини етарлича шаклланмаганлиги билан харктерланади. Тадкикотлар бу болаларда аник объектларни ва уларнинг тасвирини содда куриш кобилияти билан таниб колишни фарк килмаслигини курсатади. Кийинчиликлар вазифалар мураккаблашганида кузатилади (шовкин кутарилган холатларда, нарсалар богланган холатда булса таниб колиш). Нутқи тулик ривожланмаган болалар предмет образини мураккаб шароитда муайян кийинчиликлар билан кабул киладилар: карор кабул килиш вакти чузилиб кетади, болалар узларининг жавобларини тугрилигига ишонч хосил килмайдилар, таниб колишда хатолар белгиланади. Нарсаларнинг ахборот белгилари камайиши натижасида, таниб олинган хатоларнинг сони купаяди.
Бу тоифадаги болалар купинча (еталонга тенглаштириш) персептив харакат буйича эталонда кулланадиган мулжалланган вазифаларни оддий турларидан фойдаланадилар, купинча нутқи меъёрдаги болалардан фаркли куриш кобилиятининг узаро муносабатида фойдаланадилар. Нутқи ривожланмаган болалар шаклларни уларнинг турига эмас, балки рангига караб тенглаштиришни мулжаллайдилар. Купинча угил болаларнинг натижалари киз болаларникига караганда анча паст булади (Л.И.Белякова, Ю.Ф.Гаркуша,
О.Н.Усанова, Э.Л.Фигередо).
Куриш идрокини тадкик килишда (Е.М.Мастюкова) кичик мактаб ёшидаги болаларда нутқ ривожланишининг тухтаб колиши (НРТ), дизартрия ва алалия хилидаги нутқ бузилишида куйидаги гностик функциялар урганилган: оптик- фазовий гнозис, фазовий тасаввурлар, юз гнозиси, бармок ва орал стереогнози.
Болалар саводини чикаришда оптик-фазовий гнозисни ривожлантириш зарур шартдир. Куп болалар учун миянинг органик шикастланганлиги курсатилган функцияларнинг бузилиши характерли хисобланади.
Л.Бендернинг оптик-фазовий гнозис методикасини урганиш ёрдами натижасида, хамда нутқида патологияси бор болаларни расм чизиш, конструксия килиш жараёнини ва савод чикариш фаолиятини кузатиш давомида аникланишича, кичик мактаб ёшидаги болаларда бу функция меъёрда ривожланаётган тенгдошларига таккосланганда анча паст даражани ташкил этади. Фазовий идрокнинг ривожланиш динамикасини кузатиш жараёнида аникланишича, бу динамиканинг нутқи тулик ривожланмаган болаларда кулайлиги купрок, алалияда эса кулайлиги камрок экан. Оптик-фазовий гнозиснинг бузилиш даражаси идрокнинг бошка жараёнларини айникса фазовий тасаввурларнинг етишмаслигига боглик.
А.П.Воронова (1993) нутқи тулик ривожланмаган мактаб ёшига етмаган болалар устидаги тадкикотларида кайд килишича, бу тоифадаги болалар куп холларда харфий гнозиснинг паст ривожланиш даражасига эга буладилар: улар харфларни коидали ва силлик ёзишни кийинчилик билан фарклайдилар, бир- бирини устига куйилган харфларни танимайдилар, уларда график томондан тугри келадиган, харфлар номини аташ ва солиштиришда, ва хатто босма харфларнинг номини аташда кийинчилик кузатилади. Шунга кура куп болалар хат ёзувни эгаллашга тайёр булмайдилар.
Маълум булишича нутқи ривожланмаган болаларнинг узи турган жойни аниклаш хусусиятини урганишда объектни жойлашган жуйини билдирувчи «унг томон» ва «чап томон» тушунчаларини ажратиб олишда кийналадилар, хамда уз баданининг жуйини аниклашда, айникса вазифалар мураккаблашганда кийинчиликлар кузатилади.
Борликни идрок килиш хозирги вактда турли анализаторлар кушма фаолиятининг натижаси сифатида куриляпти. Шунга кура миянинг тепа кисми меъёрда ишлаб туришига мухим ахамият каратилади.
Е.М.Мастюкованинг маълумотларига кура, аник фазовий бузилишларнинг купчилиги нутқ мактабларининг тайёрлов ва биринчи синф болаларида белгиланади.
Фазовий бузилишлар, айникса, одам суратини чизишда яккол куринади: тасвирлаш кашшоклиги билан, деталлар сонининг камлиги ва оддийлиги, хамда узига хос оптик-фазовий бузилишларнинг мавжудлиги билан ажралиб туради (алалияли болаларда). Бирок, нутқи бузилган болаларда фазовий бузилишлар аникланувчи жушкинлик, компенцияли фикр билан характерланади. Фазовий бузилишларда ёзма нутқ тартибсизлиги каттиклигининг ифодаланишини алохида урни борлиги (дислекция ва дисграфия), нутқ тартибсизлигида кузатилиши мумкин булган хисобнинг бузилиши деб топилди. Амалий- предмет фаолиятида фазовий муносабатларнинг мухит куринишлари уртасидаги урнатилган тадкикотлар кобилиятини ва импрессив нутқда уларни тушуниш кобилиятларининг сакланганлиги курсатилган, лекин экпрессив нутқда, нутқида огир патологияси бор болаларда муносабатларини акс эттириш учун тил воситаларини топа олмайдилар ёки нотугри тил воситаларидан фойдаланадилар. Бу уларда сакланган семантик дастурнинг тил куринишига кайта кодлаштириш жараёнининг бузилиши билан боглик.
Юз гнозисининг тадкики (Тарде методикаси ёрамида) ифодаланиш ва буйсуниш орасидаги юз гнозисининг бузилишини (айникса, орал мускуллари доирасида) ва товуш талаффузи бузилишларининг огирлигини курсатади. Юз гнозисининг купрок ифодаланган бузилишлари дизартрия ва алалияли болаларга хос.
Орал ва бармок стереогнозисининг бузилиши рус адабиётларида таърифланган умумий методика асосида тадкик килинган. (А.Р. Лурия ва б.), хамда Р.Л.Рингел методикаси ёрдамида, болага огзига солинган нарсаларнинг шаклини аниклаш таклиф килинган. Олинган маълумотларнинг тахлилида белгиланишича, экспрессив нутқи купол бузилган болаларда орал остереогнознинг бузилишлари купрок белгиланади (нутқнинг фонетик томони бузилишини айникса, алалияли ва дизартрияли болаларда). Бундан ташкари орал стереогнозиснинг ифодаланган бузилишлари юз гнозиси купол бузилган болаларда хам кузатилади. Нутқи бузилган болаларда бармок стереогнозисининг бузилиши аникланмаган (Е.М.Мастюкова, 1991).
Бирламчи интеллектуал бузилишларнинг йуклигида нутқ ривожланишининг тухтаб колиши билан турли хил шаклдаги дизартрияли болаларда куриш кобилиятининг ва нарсалар образини куришнинг ривожланишини оркада колишини бошка тадкикотлар хам курсатади (Л.С.Светкова, Т.М.Пирсхалайшвили). Бу тадкикотларда курсатилишича, нутқи патологияли болаларда куриш доирасининг бузилиши асосан образларни куришнинг кашшоклиги ва фарк килолмаслик, куриш изларининг сустлиги ва махкам эмаслиги, хамда предметни куриш тасаввурининг суз билан алокаси мустахкамлиги ва айнанлигининг йуклиги аникланди. Нутқида камчилиги бор мактаб ёшига етмаган болалар учун куриш идрокининг ва нарсалар образини куришнинг ва кам даражада куриш оператив хотирасининг бузилиши купрок хос булади, куриш идроки интеллектуал камчилиги бор болаларда купол бузилган булиши мумкин, гарчи куриш идроки бу гурух болаларида камрок бузилган булади.
Тест топшириқлари
1. Идрок бу ...
А) йук нарсани хис килиш
Б) шахс теварак-атрофидаги вокеаларни акс этиши
Г) сезги аъзоларига бевосита таъсир этиб турган нарса ва ходисаларнинг образларининг киши онгида бир бутун холда акс эттирилишидир
Д) сезги аъзоларига таъсир этиб турган нарса ва ходисалар айримларини акс этиши
2.Сезги аъзоларимизга бевосита таъсир этиб туриб, онгимизда бир бутун холда акс этишига ... дейилади.
А)сезги Б) идрок Г) хаёл Д) тафаккур
3.Тезлиги, аниклиги, тулалиги - бу идрокнинг
А) хусусияти Б) харакат сифатлари
Г) идрокнинг сифатлари Д) идрокнинг структуравийлиги
4.Йук нарсаларни идрок килиш бу ...
А) идрок Б) хаёл
Г) иллюзия Д) галлюцинация
5.Галлюцинация - бу ...
А) бор нарсани нотугри идрок килиш Б) йук нарсани идрок килиш
Г) идрокнинг шахс ва унинг тажрибасига богликлиги Д) йук нарсани нотугри англаш
6.Идрок константалиги бу...
А) нарсалар шароити узгарсада образи узгармаслиги Б) шахснинг идрок килиш кобилияти
Г) вактни идрок килиш Д) харакатни идрок килиш
6.Иллюзия бу...
А) бир нимани хис килиб англаш Б) шахснинг идрок килиш кобилияти
Г) бор нарсани нотугри, янглиш идрок килиш Д) йук нарсани идрок килиш
Идрокнинг узига хос хусусиятилари кайси каторда курсатилган?
А)предметлиги, яхлитлиги Б) структуралигиконстантлиги, мантикийлиги
Г) танланганлиги Д) барча жавоблар тугри
Назорат саволлари
1.Идрок - психологик тавсиф сифатини гапириб беринг.
2.Идрокнинг шаклланиши тўғрисида тушунча беринг.
3.Нутқ бузилишларида учрайдиган идрок жараёнининг алохида хусусиятларири айтинг.

Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish