Defektologiya kafedrasi



Download 1,62 Mb.
bet1/35
Sana21.02.2022
Hajmi1,62 Mb.
#68506
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35
Bog'liq
№1Равшанова И.Э.Логопсихология ва психологик коррекция плаформага



O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


MUQIMIY NOMIDAGI QO‘QON DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI


DEFEKTOLOGIYA KAFEDRASI







lOGOPSIXOLOGIYA VA PSIXOLOGIK KORREKSIYA METODLARI




fanidan
O‘QUV – USLUBIY MAJMUA






100000 – Гуманитар
110000 –Педагогика
5111900- Дефектология





Мундарижа:

I.ЎҚУВ МАТЕРИАЛЛАР

1Маъруза машғулотлари

2) Амалий, семинар, лаборотория машғулотлари

II. МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМ МАШҒУЛОТЛАРИ

1) Мустақил таълим мавзуларини ўзлаштириш бўйича услубий кўрсатмалар

2) Курс иши ёзиш бўйича тавсиялар

III. ГЛОССАРИЙ

IV.ИЛОВАЛАР

1) Фан дастури

2)Ишчи фан дастури

3) Тарқатма материаллар

4) Тестлар

5) Баҳолаш мезонлари

6) Бошқа маълумотлар (фан бўйича бошқа материаллар бўлса келтирилади)

7) ЎУМ нинг электрон варианти (CD ёки DVD дискда)

Ушбу ўқув – услубий мажмуа Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил “______” “_____________” даги “___” – сонли буйруғи билан тасдиқланган“Логопсихология ва психологик коррекция методлари” фани дастури асосида ишлаб чиқилган.


Тузувчи: И.Э.Равшанова Биология ўқитиш методикаси кафедраси катта ўқитувчиси


Тақризчи: Р.Р.Рафиков.тфн



Ушбу ўқув –услубий мажмуа Муқимий номидаги Қўқон давлат педагогика институти Кенгашининг 2019 йил 28 августдаги 1 – сонли мажлис баёнида кўриб чиқилган ва тасдиқланган.


Мавзу № 1 Логопсихология ва психологик коррекция методларининг назарий ва методологик асослари.
Режа
1. Логопсихология ва психологик коррекция методларининг назарий ва методологик асослари хақида тушунча.
2.Логопсихология фанининг предмети, максад ва вазифалари
3.Логопсихология фанининг бошка фанлар билан алокаси.
Таянч иборалар: психокоррекция, коммуникатив концепция, лингвистика ва психолингвистика.
Ўзбекистон Республикаси «Таълим тўғрисидаги қонун» ҳамда «Кадрлар тайёрлаш Миллий Дастури» таълим тарбия, шу жумладан махсус таълим тарбия олдига бир қатор вазифаларни қўйди. Миллий истиқлол ғоялари ва тамойилларига асосланган ҳолда жамиятимизнинг мустақиллик йилларида ортирилган тараққиёт тажрибаси таҳлил қилинганида, ижтимоий ҳаётнинг муҳим таркибий қисми сифатида барча соҳаларида таълим - тарбия ва унинг мазмуни тубдан ўзгаради. Ўзгаришнинг генезиси таълим соҳасида давлат сиёсатининг ҳуқуқий ва методологик асосларини яратиб бериш бошланади.
Булардан энг муҳимлари - таълимнинг янги тизимига қўйилган ҳозирги давр талабларидан келиб чиққан ҳолда махсус педагогика, шу жумладан, логопсихология фанини янада тараққий эттириш, ривожланишида нуқсони бўлган болаларни жамиятнинг фаол аъзоларига айлантириш ҳамда махсус педагогика соҳасида етук мутахасислар тайёрлашдан иборат.Логопсихология фани махсус психологиянинг янги тармоғи ҳисобланади.
Логопсихология фанининг предмети, максад ва вазифалари
Логопсихология махсус психологиянинг бир бўлими бўлиб, нутқ нуқсони мавжуд болалар рухияти ва бу нуксонни психокоррекцияси жараёни тамойилларида, коррекцион-тарбия жараёнида хисобга олиниши кузда тутилган шахс сифат ва хусусиятларининг узига хослиги кузатилади.
Логопсихология махсус психологиянинг асосий таркибий кисми сифатида логопедия ва психологиянинг замонавий ютуклари асосида такомиллашиб бормокда.
Логопсихологиянинг коммуникатив концепцияга утиши нутқий фаолиятнинг паралингвистик воситаларини (интонация, темп, модуляция, фонация), мулокотнинг компоненти (мимика, имо-ишора, тугридан-тугри сенсор ва жисмоний контактлар), коммуникация жараёнининг турли шаклларини чукур ва пухта урганиш, тадкик этиш имкониятини беради.
Бу тахлил инсонлар муносабатининг психологик ва ижтимоий-психологик даражасига таъсир курсатади.
Логопсихология фани махсус психологиянинг янги тармоги хисобланади. нутқида камчилиги булган болалар психик ривожланишнинг узига хос хусусиятларини акс эттирувчи бир қатор маълумотлар йиғилди. Нутқ нуқсонини урганувчи олимлар Л.Р.Муминова, М.Ю.Аюпова, Х.М.Пулатова, Д.А.Нуркелдиева, М.П.Хамидова ва бошкалар уз диккатларини нутқ нуксонларининг механизмлари сабаблари, аломатлари ва бартараф этиш усулларининг илмий-методик асосларини яратишган. Нутқида нуқсони булган болалар психик ривожланишини урганишга эса кам ахамият берганлар. Нутқида нуқсони булган болалар рухий ривожланишининг узига хос хусусиятлари, турлича нутқ бузилишлари булган болалар билан коррекцион- логопедик ишларни олиб бориш давомида хар бир нутқ камчиликларига айнан узигагина хос булган рухий жараёнларни ва хусусиятларни урганиш логопсихология фанининг асосий максадидир. Логопсихологиянинг объекти - тугма ёки орттирилган нутқида нуқсони булган болалар.
Логопсихологиянинг вазифалари:

  • нутқида турли нуқсони булган шахсларнинг психик ривожланиш хусусиятларини урганиш;

  • нутқида нуқсони булган болаларнинг билиш фаолиятидаги камчиликларни коррекциялаш, бартараф этиш;

  • нутқ нуксонларининг дифференциал диагностик методларини ишлаб чикиш;

  • нутқ нуксонларида хиссий-иродавий сохаси ва шахслараро муносабатлардаги камчиликларни бартараф этиш методларини ишлаб чикиш;

  • нутқ нуқсонига эга шахсларнинг билиш фаолиятидаги ва хиссий- иродавий сохасидаги камчиликларини олдини олиш учун мулжалланган тадбирларни ишлаб чикиш.

Нутқ бузилишлари билан физиологлар, невропатологлар, логопед, психолог ва лингвистлар шугулланадилар.
Л.С.Виготский фикрича, нутқий фаолиятни физиологик жараён сифатида урганиш максадга мувофикдир. Коммуникатив назариянинг нуктаи назаридан эса нутқ бузилиши - вербал коммуникациянинг бузилишидир.
Логопсихологияда коммуникацияга тизимли ёндошув куйидагиларга мосланади:

  • коммуникатив тизимнинг функцияси назариясига;

  • коммуникатив фаолият тахлили назариясига;

  • коммуникатив назария кобилиятларини ривожлантиришнинг тизимли- генетик назариясига.

Бу назариялар куйидаги тамойилларга асосланади:

  • мулокот жараёнининг ижтимоий-психологик адаптацияси, коммуникатив жараённи утказишни тизимли ташкил этиш;

  • коммуникатив фаолиятнинг юкори даражаси, нутқий-фикрлаш жараёнларининг функционал бутунлиги, коммуникация жараёнида тизимлараро муносабатлар;

  • коммуникатив тизим, коммуникатив кобилият тизими генезиси мулокотнинг индивидуал услублари дифференциацияси;

  • логопсихология фанига боглик холда шарт-шароитларнинг мавжуд булиши;

  • нутқий бузилишларни бир катор текширишлари учун психодиагностик тизим;

  • нутқий бузилишлар реабилитацияси учун психокоррекцион технологияларни яратиш, мулокотнинг эмоционал, нутқий экспрессив, коммуникатив, ижтимоий адаптациясини ривожлантириш;

  • ривожланишда нуқсони мавжуд болаларни ривожланишининг турли боскичларида психологик-педагогик тизим таъсирини, нуксон сенсор концепциясини, иккиламчи нуксонларнинг профилактикасини амалга ошириш.

  1. Логопсихология фанининг бошка фанлар билан алокаси

Логопсихология фани бошка фанлар билан чамбарчас боглик. Нутқий бузилишлар коррекцияси ва профилактикаси билан шугулланиш нутқ бузилишлари симптоматикасини билиш, нутқий фаолият тизимида нонутқий симптомлар алокасини урганиш учун логопсихология бошка фанлар билан узаро алокада фаолият курсатади.
Болаларни ривожланиш боскичларини психик томондан урганиш болалар психологияси, педагогик психология ва логопедияни уз ичига бирлаштиради. Болалар психологияси болаларда кечадиган, рухий жараёнларни урганади. Болалар психологияси болани бошка шахслар билан мулокотга кириша оладиган, мехнат кила оладиган шахсга кай тарзда айланишини курсатиб беради. Логопед болаларни психик ривожланишининг узига хос хусусиятларини аниклашда ва фарклашда юкорида баён этилган билимларга таяниши лозим.
Логопсихология - махсус психологиянинг бир булими, махсус психология эса умумий психологиянинг бир йуналиши, яъни сохаси, умумий психология психикани таркиб топиши ва ривожланиши конуниятларини меъёрда урганса, логопсихология эса ана шу конуниятларнинг аномал ривожланишини урганади. Шунингдек, бу фанларнинг алокаси, урганиш методлари, тамойиллари, урганилаётган холатларни ягона тушунчалари, атамалари ёрдамида баён этилиши билан хам белгиланади. Логопсихология педагогика ва унинг бир булими махсус педагогика, логопедия билан боглик.
Маълумки, логопедия узининг тамойилларини шакллантириш, шунингдек таълим-тарбия тизимини ташкил этишда логопсихология томонидан урганиладиган болаларни гурухли, ёш ва индивидуал хусусиятлари хакидаги билимларга таянади.
Педагогик муаммоларни мустакил хал этиш, педагогик муносабатларни кенгайтириш, логопед болаларнинг таълим-тарбия жараёнига амалий таъсир этиш шарти хисобланади.
Логопсихология тиббий фанлар билан хам боглик. Бу фанлар бир хил урганиш объектига эга. Лекин бу фанларнинг урганиш предмети фаркланади. Логопсихология - неврология, психиатрия, физиология фанлари билан боглик. Неврология, физиология фанлари логопат болаларнинг психик ривожланиши холатини янги сифат нуктаи назаридан бахолаш имконини беради. Функционал системалар назариясини яратилиши, бош мия кобигининг функцияларни локализацияси хакидаги назарияни ишлаб чикилиши, алохида эхтиёжларга эга болаларда олий психик функцияларни шаклланиши ва ривожланиши камчиликларини тахлил этишнинг янгича усулини келтириб чикди.
Ички ва ташки алокалар узаро тафовутланади. Ички алокаларнинг сурдопедагогика-тифлопедагогика, олигофренопедагогика, она тили, математикага ургатиш методикаси, логопедик ритмика, умумий ва махсус психология билан алокалар киради. Тизимлараро алокаларга тиббий-биологик ва лингвистик алокалар киради.
Логопсихология отолорингология, невропатология, психопатология, олигофрения клиникаси, педиатрия фанлари билан богликдир. Бу фан маълумотлари овоз бузилишларини урганишда мухим ахамиятга эга. Бу холатда овоз бузилишлари халкум нуксонлари асосида юзага келган булиши мумкин.
Куп бузилишлар марказий нерв системаси бузилишлари билан боглик булиб, унинг диагностикаси логопед ва врач-неврологнинг узаро фаолияти асосида мавжуд булади.
Нутқий бузилишларда рухий ривожланишнинг турли холатлари эмоционал-иродавий, хулкий, диккат, хотира, аклий мехнат фаолиятининг ривожланишидан оркада колиши кузатилади. Бу маълумотлар нутқий бузилишни аниклаш ва унга логопедик ёрдам курсатишда мухимдир. Нутқий бузилишлар мия фаолиятининг ривожланиши билан богликдир. Бунда логопедик иш марказий невр тизими фаолиятини стимулловчи дори-дармон оркали даволаш билан богликликда олиб борилади.
Дудукланиш, мутизм каби нутқий бузилишлар сабаби психик травмалар, куркиш, хаяжонланиш сабабли булиши мумкин. Факат психоневролог ва логопеднинг узаро фаолиятигина бу жараённи узгартириши мумкин.
Логопсихология лингвистика ва психолингвистика билан узаро богликдир. Нутқ турли тил бирликлари ва коидаларни куллашни кузда тутади. Бу конун- коидаларни яхши билиш аник ташхис куйиш, уни тугри коррекциялаш имконини беради ва логопедик иш самарадорлигини ошишига ижобий таъсир курсатади.
Логопсихология умумий ва махсус психология, психодиагностика фанлари билан богликдир. Логопед боланинг психик ривожланиш конуниятларини билиши, психологик-педагогик текширув методларини куллай олиши лозим.
Шундай килиб, логопед нутқий бузилишларнинг турли шаклларини ажратиши, интеллектуал, эмоционал ва хулкий бузилишлар билан боглик нутқий бузилишларга ташхис куйиш малакасига эга булиши керак.
Психология билимларини билиш логопедга факат нутқий бузилишни эмас, балки нутқий бузилишни рухий бузилишлар билан богликлигини тугри тушуниш имкониятини беради. Бундай билим турли ёшдаги нутқ нуқсони мавжуд болалар билан мулокотга киришишга имкон беради.

Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish