Defektologiya kafedrasi



Download 1,62 Mb.
bet6/35
Sana21.02.2022
Hajmi1,62 Mb.
#68506
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35
Bog'liq
№1Равшанова И.Э.Логопсихология ва психологик коррекция плаформага

механик дислалия - (артикуляция аппаратининг турли хил бузилишлари окибатида товуш чикаришнинг бузилиши); функционал дислалия (артикуллаш функциясининг бузилиши - артикуляция аъзолари курилмасининг сакланиши окибатида, нотугри, ноаник артикуляция аппаратининг харакати);
ринолалия - нутқнинг просодия томони ва товуш чикаришдаги бузилишлар, биринчи навбатда - алвеоляр усимта, милк, каттик ва юмшок танглай, лабдаги ёрик (незаращения) куринишидаги овозлар, артикуляция аппаратининг тузилиши бузилишини келтириб чикаради. Товуш чикарганда хаво окими факат огиз оркали эмас, балки бурун бушлиги оркали очик утиши ва ёпик, бурун бушлигидаги меъёрий утишнинг аденоидлар, усимталар, бурун суягининг кийшиклиги, бурунда сурункали жараёнлар окибатида бузилишларнинг куриниши мумкин;
ринофония - нутқ товушларининг меъёрий артикуляциясида овоз тембрининг бузилиши, фонация жараёнида огиз ва бурун бушлиги иштирокининг мувофиклашмаслигини хисобга олиниши;
дисфония - овоз аппаратининг патологик узгаришлари окибатида фонациянинг ишдан чикиши. Ёки фонациянинг (афония), йуклиги ёки овознинг (дисфония) кучи, йуклиги ёки тембрнинг бузилиши куринади. Марказий ва устки (периферик) характердаги овоз ташкил килувчи механизмнинг органик ва функционал тартибсизликларини келтириб чикаради;
2) марказий характердаги:
дизартрия - марказий нерв системасининг органик шикастланиши окибатида тилнинг товуш тизимини бузилиши (товуш чикариш, просодия, овозлар). Дизартрия, купинча талаффуз килишнинг бузилиши билан чегараланмайди, лекин нутқни тушуниш ва лексик-грамматик томонларига тегишли булади;
алалия - бола ривожланишининг бачадонда хомила ёки илк даврида бош мия пустлогининг нутқ зонасида органик шикастланиш окибатида нутқнинг йуклиги ёки ривожланмаганлиги (нутқ шаклланишига кадар). Мотор алалияда мурожаат килинган нутқни киёсий сакланган имкониятда тушуниш учун кийинчиликлар шахсий нутқнинг ривожланишига тегишли булади. Сенсор алалияда бунинг тескариси кузатилади: у ёки бу даражада, атрофдагиларнинг нутқини тушуниш бузилади;
афазия - бош миянинг огир жарохатланиши туфайли, шамоллаш жараёнлари ва усимталар туфайли нутқ зоналарини камраб олувчи илгари булган нутқни тула ёки кисман йукотиш. Афазия механизми асосида нутқ стереотипининг йуколиши ётади, шунга кура талаффуз килиш куникмалари ёки бегона нутқни тушуниш имкониятлари йуколади. Ёш болаларда (5-7 ёш) нутқ бузилиши афазия туридаги мия шикастланишида булади ва купрок нутқ- эшитиш хотирасига тегишли булади (Л.С.Цветкова);
дисграфия, ёки аграфия - ёзув жараёнининг узига хос, кисман ёки бутунлай ишдан чикиши. Г ап тузилмаси ва товуш-бугинлар тизимининг бузилиб куринишида, харфларнинг оптик-фазовий образлари ноаник куринади. Бош мия ярим шари чап кисмининг кайси жойи шикастланмасин орка пешона, чакка, гардан - ёзув бузилиши мумкин;
дислексия - (алексия) - бош мияда гардан-чакка-тепа кисмларининг ривожланмаганлиги окибатида укишнинг кисман ёки бутунлаб бузилиши.

  1. Нутқида камчилиги булган болалар гурух,ининг педагогик тавсифи

Нутқида бир хил бузилиши булган болаларни бир гурухга бирлаштирилса коррекция ишларини олиб бориш кулай булади.
Одатда, гурухлар куйидаги бузилишларга караб ажратилади:

  1. фонетик-фонематик бузилишлар (ФФБ, товуш талаффуз килишдаги купгина камчиликлари бор болалар билан: функционал ва механик дислалия, ринолалия, дизартриянинг енгил куриниши);

  2. нутқнинг тулик ривожланмаганлиги (НТР, турли даражадаги нутқнинг ривожланмаганлиги нутқида купгина лексик-грамматик камчиликлари бор болалар билан: дизартриянинг, алалиянинг, дислексиянинг ва алексиянинг, хамда дисграфиянинг ва аграфиянинг мураккаб куринишларида);

  3. куй-интонация камчиликлари (ринофония, дисфония, афония) ва нутқнинг темп-ритмик бузилишлари. (дудукланиш, полтерн, тахилалия, брадилалия билан).

Нутқ ривожланишининг бузилишида тарбия ва атроф-мухитнинг номаъкул шароитлари билан богликлиги пайдо булиши кутилади. Нутқ шаклланишининг жадал даврида психик депривация унинг ривожланишини оркага суради. Агар бу факторларнинг таъсири генетик мойилликка ёки купол булмаган церебрал- органик камчиликларга мос келса, унда нутқ ривожланишининг бузилиши тургун характерга эга булади ва нутқнинг тулик ривожланмаганлиги куринишида намоён булади.
Нутқнинг тулик ривожланмаганлиги одатда миянинг резидуал-органик шикастланиши натижасидир (бу термин билан ифодаланган холат тугалланган патологик жараён натижасидир). Нутқ ривожланишининг бузилишини асаб- психик касалликларидан (епилепция, шизофрения ва бошкалар) фарклашни билиш керак. Интеллектуал камчиликлари бор болаларни нутқида патология ифодаланган болалар билан солиштирганда асосан марказий асаб тизимининг органик шикастланиши куринишлари кузатилади - минимал мия дисфункцияси дейилади (ММД).
Назорат саволлари:
1.Нутқ хакида маълумот беринг.
2.Логопсихология тушунчасига изох беринг.
3.Этиология тушунчасини ёритинг.
4.Нутқнинг ривожланиш боскичларини аникланг.
5.Нутқ бузилишларининг кандай тавсифномаларини биласиз?
6.Нима учун нутқида нуқсони булган болаларнинг клиник, психологик ва педагогик тавсифномаси билиш керак?

Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish