Ádebiyat -klàSLÀr ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan 4-basılımı NÓkis «bilim» 2019 p I k I r b I l d I r I w s h I l e r

ANA TILIM
Ana tilim — qálbiń nurǵa saqıydım,
Mıń jırlasam, túwesilmes táriypiń,
Sen jetkerdiń áyyem ásir bitigin,
Anam Tumaristiń mártlik tariyxın.
Sen arqalı ótmishimiz nur shashar,
Baba miyras arzıw-úmit gúl ashar,
Jazıp atır jańa ásir tariyxın,
Sen arqalı bilim alıp bul jaslar.
Ana tilim basımdaǵı gúl tajım,
Sen arqalı elim jayar qulashın,
Sen bar bolsań ótmishim hám búginim,
Keleshegim sóndirmeydi quyashın.
Sen bar bolsań, qaraqalpaq bar bolar,
Ala moynaq duwtardaǵı tar bolar,
Sen bar bolsań hawazımız máńgilik,
Hár perzentiń qatardaǵı nar bolar.
Máńgi aman bol tillerimniń zibanı,
Seni ardaqlar ǵárezsizlik zamanı,
Qaraqalpaqtıń tastı kesken sózi bol,
Ana-jurttıń nurǵa tolsın jamalı.
Soraw hám tapsırmalar
1. N. Tóreshovaniń ómiri hám dóretiwshiligi haqqında nelerdi bilesiz?
2. N. Tóreshovanıń qanday dástan hám qıssaların bilesiz?
3. Shayıra «Qaraqalpaqstanım meniń» qosıǵında tuwılǵan eldi qalayınsha tá-
riypleydi?
4. Basımdaǵı altın tajım,
Kewlimniń qalasısań,

---

233
Tumlı-tusqa shashıraǵan,
Beyishim, bostanım meniń.
Qaraqalpaqstanım meniń.
degen qatarlar arqalı shayıra ne demekshi?
5. Muǵallimniń járdeminde qosıqtı kórkemlep oqıp yadlap alıń.
6. Shayıra óz ana tiline bolǵan súyispenshiligin qalay sáwlelendirgen?
7. Qosıqtı tásirli etip oqıń hám yadlap alıń.
BAXTIYAR GENJEMURATOV
(1959)
Ómiri hám dóretiwshiligi. 
B. Genjemuratov 
1959-jılı 11-mayda Taxtakópir rayonında tuwıl-
ǵan. 1976-jılı orta mektepti tamamlap, rayonlıq 
gazetada isleydi. 1978 — 80-jılları áskeriy xızmette 
boladı. Ol 1980-jılı Nókis mámleketlik univer-
sitetiniń filologiya fakultetine oqıwǵa kiredi hám 
«Nókis universiteti» gazetasınıń juwaplı xatkeri 
bolıp 
isleydi. 
1985-jılı 
universitetti 
pitkerip, 
1993-jılǵa shekem «Ámiwdárya» jurnalında ádebiy 
sın hám mádeniyat boliminiń baslıǵı, juwaplı 
xatkeri, Qaraqalpaqstan Jazıwshılar awqamında 
poeziya boyınsha másláhátshi, baslıqtıń orınbasarı, 
juwaplı xatker lawazımlarında isleydi.
1993-jılları Berdaq atındaǵı qaraqalpaq mámleketlik universitetiniń 
aspiranturasında oqıydı hám 1996-jılı «Ájiniyaz lirikasınıń poetikası» de-
gen temada kandidatlıq dissertaciyasın qorǵaydı. 
B. Genjemuratov 1996 — 2006-jıllar aralıǵında filologiya fakultetinde 
oqıtıwshı, kafedra baslıǵı, jurnalistika bóliminiń baslıǵı, Berdaq atın-
daǵı milliy muzeyinde tariyx hám arxeologiya bóliminiń baslıǵı lawa-
zımlarında isleydı. 2006-jıldan kafedra docenti bolıp islep atır. 
B. Genjemuratov «Áptaptıń ómiri» (1987), «Saratan» (1990), «Oq 
qadalǵan ay» (1997), bir tomlıq «Saylandı shıgarmaları» (2012) qosıqlar 
hám poemalar toplamları qaraqalpaq tilinde, «Ukuzdaryo bitiklari» 
(2006) qosıqlar hám poemalar toplamı ózbek tilinde baspadan shıqtı. 
Shayırdıń «Mode xan sózi yaki Chin jipegindegi bitik», «Qar Aq Alp 
Aq» poemaları ózbek tilinde, «Ukuzdaryo bitiklari» (2006) atamada óz 
aldına kitap bolıp qaytadan basıldı. Onıń bir dúrkin qosıqları «Túrk 
sheriyatı antalogiyası» (Ankara, 2006) hám «XX asr o‘zbek sheriyati 

---

234
antalogiya» sına (Tashkent, 2007) kirgizilgen. Shayır Batıs hám Shıǵıs 
klassikleriniń qosıqların qaraqalpaq tiline awdarıp, «Lirika» degen at 
penen 1992-jılı baspadan shıǵardı. 
Shayırdıń bir qatar qosıqları qazaq, rus hám francuz tillerinde 
járiyalanǵan. Ol belgili tariyxshılar A. Yu. Yakubovskiy hám B. D. Gre-
kovtıń «Altın Orda hám onıń qulawı» degen kólemli fundamental miy-
netin qaraqalpaq tiline awdardı. B. Genjemuratovtıń «Ájiniyaz lirikasınıń 
poetikası» (1997) degen monografiyası baspadan shıqtı. 
Ol Qaraqalpaqstan Jaslar awqamı sıylıǵınıń (1991 hám Ózbekstan 
Jazıwshılar awqamı sıylıǵınıń (2001) laureatı. 2006-jılı «Shuhrat» me-
dalı menen, eń jaqsı qosıqları ushın Xorezm Mamun akademiyası, 
Ózbekstan Jazıwshılar awqamı hám Xorezm wálayatı hákimligi táre-
pinen sıylıqlandı. B. Genjemuratov 2007-jılı Qazaqstan qalasınıń Aq-
taw qalasında ótkerilgen shayırlar tańlawınıń laureatı boldı. 2017-jılı 
«Ózbekstan Respublikasına miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri» ataǵına 
miyasar boldı.