Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

lekciyanıń jobası:

1. 
   Agrar qatnasıqlar hám olardıń bazar sistemasındaǵı ózgeshelikleri
   
2. 
   Renta qatnasıqları. Rentanıń túrleri. Ijara haqı
   

1. Agrar qatnasıqlar hám olardıń bazar sistemasındaǵı ózgeshelikleri

Ekonomikalıq nızamlar hám kategoriyalardıń háreket etiwi ekonomikanıń barlıq tarawları ushın ulıwmalıq bolsa da, olardaǵı tábiyiy hám social-ekonomikalıq sharayatqa baylanıslı halda ózine tán ózgeshelikleri de bar. Ásirese, bunday ózgeshelikler agrar tarawda anıq kórinedi. Sebebi awıl xojalıǵında tákirar islep shıǵarıwdıń áhmiyetli ózgesheliklerinen biri sonnan ibarat, bul jerde óndiris processi tikke-ley tiri organizmler: jer, ósimlikler, sharwa malları menen baylanıslı boladı hám tábiyiy nızamlar ekonomikalıq nızamlar menen baylanısıp ketedi. Sonlıqtan agrar tarawdaǵı ekonomikalıq qatnasıqlardı úyreniw bazar sharayatında ayrıqsha áhmiyetke iye.
Jerge iyelik etiw, onnan paydalanıw hám biylik etiw menen baylanıslı bolǵan qatnasıqlar agrar qatnasıqlar dep júrgiziledi. Bul qatnasıqlardıń tiykarǵı obekti jer esaplansa, subekti jer iyeleri hám jerde xojalıq júrgiziwshilerden ibarat.
Jerdiń basqa óndirislik faktorlardan ózgesheligi sonnan ibarat , birinshiden, onnan paydalanıw processinde ol jelinbeydi, eskirmeydi. Kerisinshe onnan durıs paydalanılsa, onıń ónimdarlıǵı artıp baradı.
Ekinshiden, jerden tısqarı óndiris faktorlarınıń hár birin joqarı dáramat keltiretuǵın orınlardı (tarawlardı) tańlap jaylastırıw múmkin. Al jer bunday qásiyetke iye emes. Sebebi jer qozǵalmas múlk bolǵanlıqtan biz onı qolaylı tábiyiy sharayatlar bar yamasa sawda orınlarına jaqın jerlerge kóshire almaymız.
Úshinshiden, awıl xojalıq óndirisiniń tábiyiy sharayatlardan ǵárezliligine baylanıslı ózgeshelikler boladı. Bul jerde ekonomikalıq óndiris processi tábiyiy sharayatlar menen óz-ara baylanısıp ketedi. Ekonomikanıń hesh bir tarawı bunday dárejede tábiyatqa ǵárezli emes. Báhárdiń kesh keliwi, egislik dáwirindegi jawın - shashınlar, suwıqtıń erte túsiwi sıyaqlı jaǵdaylar awıl xojalıq óndirisine tikkeley tásir kórsetedi.