Davriy sistemadan II b gruppa elementidan (Zn –rux, Cd-kadmiy) xossalari va ishlatilishi

TAJRIBALAR

Zarur asbob va reaktivlar: gorelka, shtativ probirkalar bilan. Chinni hovoncha dastasi bilan. Rux qirindisi yoki bo’lakchalari. Natriy (metall). Simob (metall).

Eritmalar: sulfat kislota (kons. Va 2n), xlorid kislota (kons. va 2 n), nitrat kislota (kons.va 2 n), 2n CdSO4; 2n NaOH; 2 n ZnSO4; 2 n Na2S; 2 n NH4OH; NH4Cl (to’yingan); 1 n simob (I) nitrat; 1 n simob (II) nitrat.

1-tajriba. Kadmiyni kadmiy tuzlari eritmasidan rux ta`sirida siqib chiqarish.
Probirkaga 5-6 tomchi 2 n kadmiy sulfat eritmasidan solib unga kichikroq bir bo’lakcha rux metalidan soling va chayqating. Vaqt o’tishi bilan rux ustida kadmiyning xosil bo’lishini kuzatib, reaksiya tenglamasini malekulyar va ionli shaklda yozing.


2-tajriba. Ruxning kislota va ishqorlarda erishi.
a) alohida probirkalrga 5-7 tomchidan suyultirilgan (2 n) va kansentrlangan (p=1,84g/sm^3) sulfat kislotalaridan solib, unga rux qirindisi (yoki bir bo’lak rux) tashlang. Sovuqda reaksiya ketmasa, probirkalarni ohista isiting. Probirkalarda ajralib chiqayotgan gazlarga e`tibor berib, reaksiya tenglamalarini yozing. Oksidlovchi va qaytaruvchilarni aniqlang.
b) 2ta probirka olib biriga 2 n xlorid kislota, 2chisiga 2 n NaOH eritmalaridan 5-7 tomchidan soling. Har ikkala probirkaga rux qirindisidan (rux bo’lakchasi) ozgina qo’shing. Reaksiya tenglamalarini yozib xosil bo’lgan tuzlar nomini ayting.

3-tajriba. Rux va kadmiy gidrooksidlarining olinishi va xossalari.
a) probirkaga 8-10 tomchi 2 nrux sulfat eritmasidan solib, unga oq, iviq cho’kma hosil bo’lguncha tomchilatib o’yuvchi natriy eritmasidan qo’shing (probirkani chayqatib turing. Cho’kma erib ketmasin). Hosil bo’lgan cho’kmani 2 probirkaga teng bo’lib, birinchisiga suyultirilgan sulfat, ikkinchisiga esa o’yuvchi ishqor eritmasidan ko’proq qo’shing. Har 2ala probirkada cho’kmaning erib ketishini kuzatib, reaksiya tenglamalarini molekulyar va ionli shaklda yozing. Zn(OH)2 qanday xususiyatga ega.
b)a banddagi tajribani probirkaga 2n kadmiy sulfat solib takrorlang. Nimalani kuzatamiz? Cd(OH)2 qanday xususiyatga ega?