Davlatlar nomlarining etimologiyasi

DAVLATLAR NOMLARINING ETIMOLOGIYASI 

BOBURJON MAVLONOV 

 

 

- 29 - 

 

Tanzaniya  - toponim bu mamlakatni tashkil etuvchi ikki davlat  - Tanganika va 

Zanzibar nomlarining  qo'shilishidan hosil bo'lgan. Tanzaniyaning ikkita poytaxti bor: 

ma'muriy  markazi  -  tarixiy  poytaxti  Dor  us-Salom,  qonun  chiqaruvchisi  esa  1970-

yillarda hukumatning asosiy organlarni o'tkazilgan shahar Dodoma. 

Tonga  -  Polineziyaning  ko'plab  tillaridan  tarjima  qilganda  Tonga  so'zi  "janub" 

degan  ma'noni  anglatadi.  Okeaniyada  joylashgan  bu  arxipelag  nomini  Samoa 

orollaridan janubda joylashganligi tufayli olgan.  Tonganliklar o'z mamlakatlari nomini 

"bog'"  deb  tarjima  qilishadi  Ingliz  sayohatchisi  Jeyms  Kuk  arxipelagni  1773-yilda 

"Do'stlik orollari" (ingl. Friendly Islands) deb atagan. 

Trinidad va Tobago - davlat nomi mamlakatning asosiy hududini tashkil etuvchi 

ikkita  orol  nomidan  olingan.  Trinidad  (isp.  "La  Isla  de  la  Trinidad"  -  "Uchlik  oroli") 

oroliga  bu  nomni  X.Kolumb  uchinchi  safariga  chiqishidan  oldin  bergan.  "Tobago"  - 

mahalliy aholi chekadigan tamaki sharafiga. 

U 

Uganda  -  bu  toponimni  1894-yilda  britaniyaliklar  bu  hududni  bosib  olgach 

ishlatishgan.  Ungacha  bu  hududning  nomi  Buganda  bo'lgan.  Ikkala  nomning  ham 

etimologiyasi  bir  xil.  Toponimdagi  u-  prefiksi  suaxili  tilida  hududni  ifodalash  uchun 

ishlatiladi.  "Ganda"  asosi  esa  mamlakatning  eng  ko'p  sonli  xalqlaridan  biri  bo'lgan 

Bantus  xalqining  nomidir,  ya'ni  mamlakat  “ganda  xalqining  mamlakati”  degan 

ma'noni anglatadi. 

Ukraina - slavyan tilidan "chegara hududi" degan ma'noni anglatadi (rus tilidagi   

"окраина"  so‘zini  eslang).  Rus  tilida  aksar  davlat  nomlari  jo‘nalish  va  o‘rin-payt 

kelishigi (винительный и  предложный) da tuslanganda "в" predlogi(old ko'makchi) 

ishlatiladi.  Ukraina  so‘zi  bilan  esa  "на"  predlogi  ishlatiladi.  Bu  ham  ushbu  so‘zning 

"окраина"  dan  hosil  bo‘lganiga  isbot.  Chunki  "окраина"  bilan  ham  "на"  predlogi 

ishlatiladi)  

Urugvay - Mamlakat o'z nomini Urugvay daryosi sharafiga oldi, uning nomi, o'z 

navbatida,  Guarani  hindularining  tilidan  kelib  chiqqan  va  "rang-barang  qushlar 

daryosi" deb tarjima qilingan. 

V 

Vatikan  -  Italiya  hududida  anklav  tarzida  joylashgan,  dunyodagi  eng  kichkina 

davlat hisoblangan bu mamlakatning nomi lotincha "Vaticanari" - "bashorat qilmoq" 

so'zidan  olingan.  Bu  nom  o'zi  joylashgan  Mons  Vaticanus  tepaligi  nomidan  olingan. 

Bu tepalik yonbag'ridagi ko’chada Rim imperiyasi davrida folbinlar va bashoratchilar 

yashaganligi bunday nomlanishga sabab bo'lgan. 

Venesuela  -  ispanchadan  -  "kichik  Venetsiya".  1499-yilda  Alonso  de  Oxeda 

boshchiligidagi Ispaniya ekspeditsiyasi hozirgi  Venesuela qirg'oqlariga suzin borib,  u 

---