Davlat tushunchasi va uning mohiyati

4.Zo’ravonlik nazariyasi. Buning vakillari avstraliyalik yurist olim L.Gumplovich, nemis nazariyotchisi ye. Dyuring, rossiyalik K.Kautskiydir. Bu nazariyaga asosan davlat bir qabila ikkinchi qabilaga urishib bosib olish natijasida paydo bo’lgan.

5.Psihologiya nazariyasi. Bunda davlat kelib chiqishida, insonlar o’z tabiatiga, biologik instinkt hususiyatlariga ko’ra boshqarilish, itoat etishga intilar emishlar. Ulardagi bu ehtiyoj faqat davlat mavjud bo’lgan takdirdagina qondirilarmish.

6.Irrigatsiya nazariyasiga ko’ra, davlatlarning kelib chiqishi, ularning shakllari Sharqda ulkan irrigatsiya inshootlarini ko’rish va ulardan foydalanish bilan bog’liq.

7.Sinfiy nazariyasi namoyandalari (K. Marks, F. Engels, V.I. Lenin) fikricha, davlat iqtisodiy sabablar – ijtimoiy mehnat taksimoti, kushimcha mahsulot va hususiy mulkning paydo bo’lishi, jamiyatning qarama-qarshi sinflarga ajrilishi tufayli kelib chiqkan. V.I. Lenin «Davlat va revolyutsiya» asarida davlatni sinflarni keltirish organi emas, balki sinfiy hukmronlik organi, bir sinfning boshqa sinfni bostirish quroli, bir sinfning boshqa sinf ustidan hukmronlikni ta'minlash mashinasi deb hisoblangan. Bu nazariyaning natijasida sinfiy hukmronlik urnatish maqsadida repretsiyalar bo’lib ziyolilarni yo’q qilgan. Bu nazariyalardan biri patriarhal nazariyadir. Uning vaqillari Aristotel, ingliz yurist olimi Genri men, rus sotsiologi N. Mihaylovskiy va boshqalar. Bu nazariyaga asosan, davlat jamiyatda oilaning taraqqiy etishi natijasida paydo bo’lgan, Oiladan uruh qabila-davlat paydo bo’lgan. Oilada boshlik ota bo’lsa, davlatda boshlik monarxdir. Monarx hokimiyati cheklanmagan hokimiyatdir.

Shunday qilib ko’ramizki davlatning paydo bo’lishi haqida turli nazariyalar mavjud bo’lib, bu masalani turlicha talqin qiladi.