Davlat shakllari

Respublikaning asosiy belgilariga quyidagilar kiradi:

• 
  hokimiyat oliy idoralarining saylab qo‘yilishi;
  
• 
  hokimiyat vakolatlarining taqsimlanishi;
  
• 
  hokimiyat oliy organlarining o‘z qarorlarini uzoq vaqt davomida qabul qilishi;
  
• 
  qonunlarning bajarilishini nazorat qiluvchi organ bo‘lgan sudlar obro‘sining ortishi;
  
• 
  fuqarolarning davlat ishlarini boshqarishda ishtirok etishi.
  

Respublika so‘zi lotin tilidan olingan bo‘lib, (respublika) jamoatchilik ishi degan ma’noni anglatadi. Bu shunday davlat boshqaruv shakliki, davlat boshlig‘ini saylanishiga tavsif beradi va uning nomi bilan Prezidentlik Respublikasi deb ataladi. Mazkur boshqaruv shaklining paydo bo‘lishi hamma davlatlarda ham albatta ulug‘ inqiloblarning natijasidir. Fransiyada burjua inqilobi, Amerikada fuqarolar urushi natijasida ayrim davlatlarda hokimiyatni boshqa bir siyosiy kuchlar tomonidan egallab olinishi tufayli (Germaniya, Gretsiya, Chili, Jazoir) haqiqiy prezidentlik respublikasi o‘rnatilgan edi.

O‘zbekiston Respublikasida ham mustaqillik uchun kurash jarayonlari Prezidentlik boshqaruviga o‘tish lozimligini ko‘rsatdi. 1990 yil 24-martda Respublika Oliy Kengashining XII chaqiriq birinchi sessiyasida Prezidentlik lavozimi ta’sis etildi. 1990 yil 20-iyunida Oliy Kengashining ikkinchi sessiyasida “Mustaqillik Deklaratsiyasi” e’lon qilindi.

Respublika shaklidagi boshqaruvning paydo bo‘lish omiliga, birinchidan mustaqillikni mustahkamlash bo‘lsa, ikkinchidan siyosiy partiyalar faoliyatini yo‘naltirish, ya’ni demokratik talablarga moslashtirish, kerak bo‘lsa, yo‘l-yo‘riq ko‘rsatish davlatning asosiy vazifasiga kiradi.