Ibob: O‟quvchi bilimini tekshirish va baholashning nazariy asoslari.
1.1 Nazariy bilim va amaliy bilimlarni baholash
1.2. Baholash tamoyillari va shakllari.
Ta‟lim maqsadlariga erishilganligini baholash.
Baxolash xatoliklari.
Xulosa.
IIbob: Ta‟lim muassasalarida baholash mezonlarini
olib borilishi.
Umumiy o‟rta ta‟lim maktablarida olib boriladigan baholash mezonlari.
Akademik litsey va kasb-hunar ta‟limi muassasalarida o‟quvchilar bilimini baholash yo‟llari.
Oliy o‟quv yurtlarida talabalar bilimini baholash mezonlari va texnalogiyasi.
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‟yxati.
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Yoshlarni mustaqil bilim olishga o‟rgatish bugungi kunning eng muhim va dolzarb vazifalaridan biridir . Shuning uchun ham Prezidentimiz I.A.Karimov O‟zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi IX sessiyasida so‟zlagan nutqida “Faqatgina chinakam ma‟rifatli odam inson qadrini, milat qadrini , bir so‟z bilan aytganda o‟zligini anglash , erkin va ozod jamiyatda yashash mustaqil jamiyatimizning jahon hamjamiyatida o‟ziga munosib , obro‟li o‟rin egallash uchun fidokorlik bilan kurashishi mumkin”degan edi. Shu o‟rinda ta‟kidlamoq lozimki bugungi kunda yoshlarni ma‟naviy intellektual rag‟batlantirish va nazoratga olishning ahamiyati kattadir.
O‟quvchi va talabalarning bilimini , aqliy kamolotlarini nazorat qilish va baholash davlat miqyosida muhim ahamiyatga egadir.Shu bilan birga nazorat va baholash jarayoni o‟quvchi shaxsini rivojlantirishga va tarbiyalashga ta‟sir ko‟rsatadi. . Bugungi kunda O‟zbekistonda kadrlar tayyorlashga katta e‟tibor berilmoqda. Bu borada O‟zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining IX sessiyasida tasdiqlangan “Ta‟lim to‟g‟risida”gi Qonun hamda O‟zbekiston Respublikasi Prezidentining “2004-2009 yillarda maktab ta‟limini rivojlantirish dasturini tayyorlash chora-tadbirlari to‟g‟risida”gi farmoyishi muhim ahamiyatga ega bo‟ldi. Milliy dasturda zamon talablariga javob beradigan kadrlarni tayyorlash va o‟quv muassasalarining moddiy ba‟zasini mustahkamlash kabi masalalarga katta e‟tibor berilgan.
Prezidentimiz I.A.Karimov “Barkamol avlod – O‟zbekiston taraqiyotining poydevori” ma‟ruzasida quyidagicha ta‟kidladi:”Tarbiyachilarning o‟zlariga zamonaviy bilim berish, ularning ma‟lumotini, malakasini oshirish kabi paysalga solib bo‟lmaydigan dolzarb masalaga duch kelmoqdamiz, ta‟lim- tarbiya tizimidagi o‟zlashtirishdagi asosiy muammo ham mana shu yerda. O‟qituvchi bolalarimizga zamonaviy bilim bersin deb talab qilamiz. Ammo zamonaviy bilim berishi uchun, avvalo, murabbiyning o‟zi ana shunday bilimlarga ega bo‟lishi kerak.”
Bu fikrlar mustaqillik sharoitida jamiyatda ta‟lim tizimini va o‟qituvchi shaxsi va kasbining ijtimoiy mohiyatini keskin oshirib, pedagogika fani oldiga kasbiy-pedagogik mahoratni, baxolash texnalogiyasini, boshqarishning takomillashtirishning ilmiy asoslarini ishlab chiqishni muhim qilib qo‟yadi.
O‟qituvchi nafaqat ilg‟or pedagogik maxoratga, baholash mezonlarini ham yaxshi o‟zlashtirgan bo‟lishi darkor.
O‟qitivchi adolatli nazorati orqali bilim oluvchilarning ta‟lim olishga bo‟lgan qiziqishlarini yanada oshirishi mumkin.
Shu asnoda ta‟lim oluvchilarning bilim olishlariga bo‟lgan ishtiyoq ularga bo‟lgan nazoratni kuchaytiradi. Baholash va bilimlari tekshirish o‟quvchida o‟zlashtirish saviyasi necha foiz ekanligini ko‟rsatib beradi. Baholash nafaqat o‟zlashtirilganlik saviyasini , balki ta‟lim oluvchilar ichida iqtidorli va qobiliyatli o‟quvchilarni aniqlashda ham katta yordam beradi. Bu esa o‟quvchilarni xar xil olimpiada va ko‟rik tanlovlarda qatnashib o‟rin egallashlariga turtki bo‟ladi.
Boshlang‟ich sinfdan boshlab o‟quvchidagi bor imkoniyatlarini ro‟yobga chiqarish ustida muntazam ishlansa , bolaning intellektual imkoniyatlarini ro‟yobga chiqarishga asos solinadi. O‟quvchilar tafakkurini
rivojlantirishning eng samarali usuli o‟quvchilarda ongli bilim , mustahkam ko‟nikma va malakalarni shakllanish jarayonini ularning tarbiyasi bilan birga tashkil etishdir. Buning uchun o‟qituvchi tinimsiz izlanishi , o‟qitishning yangi texnalogiyalaridan samarali foydalanishi lozim.
Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi asosida ishlab chiqilgan davlat ta‟lim standartlarida ta‟limning har bir bosqichida o‟quvchilar egallashi lozim bo‟lgan bilim , ko‟nikma va malakalarning minimal darajasi belgilab berilgan. Lekin bu bilim , ko‟nikma va malakalarni shakllantirish jarayoni bolaning intellektual imkoniyatlarini hisobga olib tashkil etilsa , yuqori samaradorlik ta‟minlanadi.
Ma‟nayiv- intellektual shakllanish sifatlarini zamonaviy usullarda aniqlash tarbiya jarayoniga samarali o‟zgartirishlar kiritadi. O‟quvchi yoshlarning , talabalarning ma‟naviy – intellektual shakllanish sifatlaridagi yutuq va kamchiliklarni rag‟batlantirish , tuzatish tarbiya mazmuni usullari va tashkiliy shakllarini yaxshilashga mos tuzatishlar kiritish lozim bo‟ladi.
Mutahasis tayyorlashda maktabdan boshlab oliy o‟quv yurtlarini bitirib chiqqunlarigacha nazorat shaklining to‟liq bo‟lmasligi ta‟lim tarbiya jarayonining asosiy muammolarini tashkil etadi. Masalaning muhim tomoni shundaki mutahasislar ommaviy tusda tayyorlangan tarbiyachilarning har bir talaba bilan yetarli darajada yakkama-yakka muloqot qilishga vaqt yetmaydi.Muloqot tezkor savol-javob tarzida o‟tsa , tabiatan bunday muloqot talabani ham tarbiyachini ham qanoatlantirmaydi. O‟quvchi va talabalar bilimini nazorat qilish va baholash o‟quv yili davomida har doim muntazam amalga oshirilishi uchun reyting tizimi joriy qilinib , u ba‟zan o‟tkaziladigan tasodifiy tekshirishlarni oldini oladi va tartibli doimiy baholash uchun imkoniyatlar ochib beradi.
