Давлат бюджетининг тузилиши ва таснифланиши



Download 257,29 Kb.
Pdf ko'rish
bet2/5
Sana24.02.2022
Hajmi257,29 Kb.
#190790
1   2   3   4   5
Bog'liq
byudzhet zharayoni va byudzhet munosabatlari

 
 
 
 
 
 


1. Бюджет тизими тушунчаси ва унинг мохияти. 
Давлат 
бюджети 
мамлакат 
иктисодиетида 
мухим 
урин 
тутади,давлат ва жамият тараккиетини таминлайди. Узбекистон
Республикаси 
бюджет 
тизими 
икки 
бугинли 
булиб,
--- - республика бюджети 
-махаллий бюджетлардан таш кил топади. 
Республика бюджети ва бюджетдан ташкари давлат фондлари 
бюджетлари Республика конуни тарзида Олий Мажлис томонидан , 
махаллий бюджетлар эса тегишли махаллий дав лат хокимияти 
органлари томонидан тасдикланади. Узбекистон Республикаси бюджети 
хамда махаллий дав лат хокимияти орган лари бюджет лари 
йигиндисидан Узбекистон Республикасининг консолидациялашган 
(йигинди )бюджети юз ага келади. Узбекистон Республикасининг „ 
Бюджет тизими тугрисида‖ги конунида бюджет тизими тузилиши 
тугрисида шундай дейилган:
„Давлат бюджетининг тузилиши.Бюджет тизими турли даражадаги 
бюджетлар ва бюджет маблаглари олувчилар йигиндиси , бюджетларни 
ташкил этишни ва тузиш принципларини , бюджет жараенида улар 
уртасида, шунингдек бюджетлар хамда бюджет маблаглари олувчилар 
уртасида вужудга келадиган узаро муносабатлар узида ифодалайди.
Бюджет тузилиши мамлакатнинг давлат бюджети ва бюджет 
тизимини, унинг айрим бўгинлари ўртасидаги ўзаро муносабатларни 
ташкил 
килишни, 
бюджет 
тизимига 
кирадиган 
бюджетлар 
фаолиятининг 
хукукий 
асосларини, 
бюджетлар 
таркиби 
ва 


тузилмасини, бюджет маблагларини шакллантириш ва сарфлашдаги 
тартиб-койдалар ва бошкаларни белгилаб беради. 
Бюджет 
тузилишининг 
таркибий 
кисми 
бюджет 
тизими 
хисобланади. Бюджет тузилишининг асосини мамлакатнинг давла т 
тузилиши шакли, амалдаги асосий конуний актлар, ижтимоий такрор 
ишлаб чикариш жараѐнлари хисобланади. 
Мамлакатнинг маъмурий тузилиши хам бюджет тизимининг 
асосини ташкил килади.
Ўзбекистон Республикасининг бюджетининг тузилиши Ўзбекистон 
Республикаси Конституцияси, Ўзбекистон Республикасининг ―Бюджет 
тизими 
тўгрисида‖ 
конуни, 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Олий 
Мажлисининг 
хар 
йили 
кабул 
килинадиган 
―Ўзбекистон 
Республикасининг давлат бюджети тўгрисида‖ги карори ва Вазирлар 
Махкамасининг ―Ўзбекистон Республикаси давлат бюджетининг асосий 
макроиктисодий кўрсаткичлари ва параметрлари прагнози тўгрисида‖ги 
карорлари ва бошка конун хужжатлари асосида белгиланади. 
Бюджет тизими- турли даражадаги бюджетлар ва бюджет 
маблагларини олувчилар йигиндисини, бюджетларни ташкил этиш ва 
тузиш принципларини, бюджет жараѐнида улар ўртасида, шунингдек, 
бюджетлар хамда бюджет маблаглари олувчилар ўртасида вужудга 
келадиган ўзаро муносабатларни ифода этади. 
Шак-шубхасизки, олдинги саволимизда куриб утганимиздек, 
бюджет хокимиятининг турли бугинлари даражасидаги давлат 
вазифаларини 
амалга 
ошириш 
учун 
уларнинг 
ихтиѐридаги 
марказлаштирилган молиявий ресурслар фонди хисобланар экан, 


мамлакатнинг бюджет курилиши хам давлатнинг миллий– давлат ва 
маъмурий- худудий булинишига богликдир. Республикамизда давлат 
бюджети курилиши бошкаришнинг маъмурий ва бозор механизмларини 
кушилган холатида амал килмокда. Албатта, мустакил Республикамизда 
амалга оширилаѐтган туб ислохотолар шароитида бошкаришнинг бозор 
усулларига мос келувчи бюджет курилишини тез ва мукаммал 
шакллантириш кийин кечиши табиийдир. Шунинг учун бюджет 
тизимидаги 
ислохотлар 
хам 
боскичма-боскич 
иктисодий 
ислохотларнинг бош концепциясига мувофик равишда амалга 
оширилмокда. 
Бюджет курилиши тушунчаси хозирги вактгача иктисодчиларимиз 
томонидан назарий жихатидан кенг тадкик килинмагандир. Масалан, 
аксарият адабиѐтларда бюджет курилиши бюджет тизимига кушиб 
юборилади ѐки муаллифлар бюджет курилишининг тарифини аник 
бермайдилар. Хатто, 2000 йилда кабул килинган Узбекистон
Республикаси «Бюджет тизими тугрисида»ги конунида хам бюджети 
курилишига тулик аниклик киритилмаган. 
Бюджет курилиши эса бюджет тизимини ташкил килиш ва унинг 
тузилиш принципларини узида акс эттириб, турли даражадаги хокимият 
органларининг бюджет хукуклари ва ваколатлари, даромад ва 
харажатларни бюджет тизими бугинлари уртасида таксимлаш 
принципларини аникланишида мухим ахамиятга эгадир. 
Бюджет курилиши 3 асосий элементни уз ичига олади: 
Мамлакатнинг бюджет тизими. 
Турли даражадаги хокимият органларининг бюджет хукуклари. 


Бюджет тизими бугинлари уртасида даромад ва харажатларни 
таксимланиш принциплари.
Бюджет курилишининг мазкур ѐритилиш бюджет курилиш молиявий 
категориясининг замонавий мазмунини тулаконли равишда узида акс 
эттиради. 
Маълумки, мамлакатнинг бюджет тизими, турли даражадаги 
хокимият органларининг бюджет хукуклари элементларида гап бюджет 
тизимининг принципларида кетади. 
Амалдаги иктисодий муносабатлар тизими, барча даражадаги 
бюджетлар марказий ва мащаллий хокимият органларининг аник 
вазифаларини 
молиялаштириш 
учун 
уларинг 
ихтиѐрида 
шакллантирилади ва Узбекистон Республикаси конунчилиги буйича 
ягона конституция ва бошка хукукий меъѐрлар асосида тартибга 
солинишини хисобга олиб куйидагича таъриф берилади: Бюджет 
тизими- иктисодий муносабатлар ва Узбекистон Республикаси давлат 
курилишига асосланган, хукук меъѐрлари билан тартибга солинадиган, 
бюджет ваколатларига мувофик марказий ва махаллий хокимият 
органларини аник функцияларини бажаришга йуналтирилган барча 
даражадаги бюджетларнинг мажмуасидир. 
Бюджетнинг курилиш давлатларнинг сиѐсий хокимит тизимига боглик 
холда 3 асосий гурухга ажратишимиз мумкин: 
Унитар мамлакатлар. 
Федератив мамлакатлар. 
Конфедератив мамлакатлар. 


Унитар (ягона) давлат – бу маъмурий-хукукий бирликлар (тузилмалар) 
ўз давлатига ѐки мухториятига эга бўлмайдиган давлат тузилишидир. 
Мамлакатда ягона конституция, хамма учун умумий бўлган хукук 
тизими ва ягона хокимият органлари, давлат иктисодий, ижтимоий ва 
сиѐсий жараѐнларни марказлаштирилган бошкариш амал килади. 
Унитар давлатнинг бюджет тизими икки бўгинидан – давлат бюджети 
ва махаллий бюджетлардан ташкил топади. 
Узбекистон 
Республикаси 
Конституцияси 
ва 
Узбекистон 
Республикасининг «Бюджет тизими тугрисида»ги конунига мувофик 
Узбекистон Республикасининг бюджет тизими 2 даражадан иборат 
булиб: 
-Республика бюджет ва бюджетдан ташкари фондлар;
-Коракалпогистон Республикаси ва Махаллий бюджетлар.

Download 257,29 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish