Давлат (қардош тиллар) тили

Курс тингловчилари 4 гуруҳга бўлинади ва ҳар бир гуруҳга тарқатма 
материаллар берилади. 
Гуруҳ иштирокчиларига берилган тарқатма матералларни ўзаро 
ҳамкорликда ўрганиб, муҳокама қилиш ва мазмунини қисқача флипчарт 
қоғозларига ѐзиш таклиф этилади. Гуруҳларда ишлаш: ―Галерея‖ методи 
-Конструктивизм назарияси 
-Бола интеллекти ривожланиши назарияси 
-Энг яқин ривожланиш соҳаси назарияси 
-Интеллект кўплиги назарияси 
 
1-гуруҳга 
№1 - тарқатма
 
Конструктивизм назарияси 
Бу назарияни америкалик педагог Джон Дюи (1859-1962) ишлаб чиққан. 
Жан Пиаже шу йўналишда ишлар олиб борган. 
Сўнгги 30 йил давомида конструктивизм педагогикада назарий ҳамда 
амалий йўналиш сифатида оммалашди. Унга кўра таълим ўқувчининг 
фикрлаш фаолияти ѐрдамида билим яратиладиган жараѐн ҳисобланади. 
Таълим одамлар ўз тажрибаси асосида билимларни яратадиган фаол 
жараѐн. Одамлар ғояларни тайѐр ҳолда олмайдилар, уларни яратадилар. Бу ғоя 

---

119 
Жан Пиаженинг конструктивистик назарияларига асосланган. Унга кўра ―бола 
ўз интеллектининг меъмори‖. Шундай қилиб, ўқитувчи ўқувчиларнинг 
ўқишига ѐрдамлашувчи раҳбар бўлиб қолади. 
Дж.Дюи назариясига кўра, боланинг билиш фаоллиги, қизиқувчанлиги, 
унинг тўлиқ ақлий ривожланиши ва таълим олиши учун батамом этарли деб 
ҳисобланади. Таълим жараѐни, асосан, боланинг мустақил таълим олиш ва 
мустақил такомиллашув кўникмалари ривожланадиган меҳнат ва ўйин 
фаолияти сифатида ўтиши керак. 
Бола тажриба ва билимни муаммоли таълим муҳитини тадқиқ қилиш, 
турли макетлар, схемалар тайѐрлаш, тажрибалар ўтказиш, баҳсли саволларга 
жавоблар топиш ва умуман, хусусийдан умумийга қараб чиқиш, яъни 
билишнинг индуктив методини қўллаш жараѐнида ―амалда бажариш‖ йўли 
билан ўрганиши лозим. Бу педагогик консепсия ―инстументал педагогика‖ 
номини олган. 
Билимларни таълим олувчига тайѐр ҳолда бериб бўлмайди, ҳар ким ўз 
ҳаѐти давомида ўзининг атроф-муҳитни тушунишини конструксиялайди. 
Айнан шунинг учун ҳам ҳар ким ўз дунѐқараши, эътиқодлари билан 
бетакрордир. 
Конструктивист ўқитувчи дарс берувчи ўқитувчи эмас, у таълим 
олувчиларнинг муаммоли йўналтирилган тадқиқот фаолиятига консултант, 
ташкилотчи ва мувофиқлаштирувчи ҳисобланади. У ўқувчиларнинг мустақил 
ақлий фаолиятиучу шароитлар яратади ва уларнинг ташаббусларини ҳар 
томонлама қувватлайди. Ўқувчилар эса ўз навбатида таълим жараѐнининг 
тўла ҳуқуқли иштирокчилари бўлиб қоладилар ва таълим жараѐни ҳамда 
натижалари учун ўқитувчи билан бирга жавобгар бўладилар. 
Ўқитувчи дарс мақсадларини белгилашда таснифланг, асослаб беринг, 
текшириб кўринг, умумлаштиринг, таҳлил қилинг, башорат қилинг, баҳоланг, 
моделини ясаб кўринг ва шу каби фаолият атамаларидан фойдаланади. Таълим 
мақсадлари ҳамда ўқув муаммолари ва вазифаларини шундай белгилаш 
ўқувчиларнинг дарс материали бўйича чуқурроқ фикрлаши, уларни мазмунли 
баҳс-мунозарага жалб қилиш, ўз нуқтаи назарларини, мулоҳазаларини ва 
тахминларини айтиш мотивларини шакллантиради. 

---

120