Давлат (қардош тиллар) тили

 
Дарсдан ташқари ишлар 
деб нимага айтилади? 
 
 
 
Педагогикада синфдан ташқари ишлар деганда таълимий ва тарбиявий 
характерга эга бўлган, синфдан ташқари вақтда ташкил қилинадиган ва 
ўтказиладиган ишларга айтилади Демак, синфдан ташқари ишлар ҳам ўқув 
тарбиявий жараѐннинг бир қисми бўлиб амалий, таълимий ва тарбиявий мақсадни 
кўзлайди. Ўрта мактабдаги барча предметларга ўқитишда синфдан ташқари ишлар 
муҳим рол ўйнайди. Улар асосан 2 муҳим вазифани ўз ичига олган: 
Ўзбек тилига бўлган қизиқишни ўстириш, билимларини чуқурлаштириш, 
кўникма ва малакаларни ўстириш;
Ўқувчиларнинг бўш вақтини уларнинг ҳар томонлама камолотга йетказиш, 
сиѐсий-ғоявий, меҳнат ва эстетик тарбияни амалга ошириш мақсади асосида ташкил 
этиш. 
Синфдан ташқари ишлар учун характерли нарса оғзаки нутқни ўстиришдир.
Асосий фарқлар: 
Қатнашишнинг эркинлиги (у ѐки бу турни ўзлари эркин ҳолда танлаб 
олишлари керак); 
Дарснинг структурасига нисбатан эркинлик (паркда, музейда, ҳовлида ўтилиши 
мумкин); 
қатъий назоратнинг йўқлиги. 
Синфдан ташқари ишларни ўзбек тилида концерт, кеча, йиқилиш ўтказиш, 
стенд чиқариш ва деворий газетани безаш орқали олиб борилиши мумкин. Бунда 
ўқувчилардан мустақиллик, ижодийлик, фаоллик талаб қилинади. 
Юқори синфларда синфдан ташқари ишларни ташкил қилиш 
шакллари:
“Таржима тўгараги”,
ўзбек тилида пессалар қўйиш, бадиий 
адабиѐтдан парча ўқиш, шеърлар ўқиш шаклларида олиб бориш мумкин: 
1. Дарсдан ва синфдан ташқари ишларнинг ўзаро боғлиқлиги, дарсда ҳосил 
қилинган кўникма ва малакаларни синфдан ташқари ишлар вақтида 
ривожлантирилади. Дарсдан ташқари пайтда ўзбек тилида мулоқотда бўлиш 
қизиқишни (мотивацияни) ўстириши манбаи бўлиши мумкин. Бир оз янги материал 
бериш мақсадга мувофиқ. Синфдан ташқари ишда ишлатиладиган материал 
ўқувчилар учун қизиқарли, маълумотларга бой ва ўқувчиларнинг ѐш 
хусусиятларини ҳисобга олган бўлиши керак. 

---

186 
2. Ўқувчилар томонидан улар ўзлари эркин танлаб олган ишларни бажаришни 
шартлиги. 
3. Синфдан ташқари ишларни бир мақсадга қаратилганлиги ва доимийлиги. 
Ўқувчиларнинг қизиқишини уйқотишда синфдан ташқари ишларни ўтказиш 
жойи, вақти каби факторлар ҳам муҳим рол ўйнайди.