Дастурлаш асослари

Бошқарув тизими
дейилганда бошқарув аппарати ва улар ѝртасидаги 
боғланиш тушунилади. Бошқарув тизимининг таркибини бир-бири билан 
боғланган тенг ҳуқуқли бирликлар ва бѝғинлар ташкил қилади. Ҳар бир бѝлинма 
ѝз вазифасига эга бѝлиб, бѝлинма Бошқарадиган вазифалар доирасини, унинг 
фаолият чегараларини, ваколатлари ва жавобгарлигини белгилайди. Бошқарув 
тизими аъзолари расмий ва норасмий алоқаларда бѝлади. Расмий алоқалар бу энг 
авволо раҳбарлар билан бѝйсунувчилар ѝртасидаги алоқалардир (вертикал 
алоқалар). Улар раҳбарликнинг ва бѝйсунувчилрнинг турига қараб фарқ қилади. 
Агар раҳбарлик тѝлақонли бѝлиб куйи бѝлинмалар фаолиятига доир барча 
масалаларга дахлдор ба, бу хилдаги алоқа мунтазам алоқа деб айтилади. 
Раҳбарлик чеклангай бѝлса, у ҳолда алоқа функционал бѝлади. Бѝлинмалар 
ѝртасида, вертикал алоқадан ташқари горизонтал алоқалар ҳам мавжуд бѝлиб, 

---

186 
улар мувофиқлаштиришни ва ҳамкорлик қилиш тарзидаги алоқалардир. Бошқарув 
тизимида асосий ѝринни расмий алоқалар эгаллайди. Лекин норасмий алоқалар 
ҳам муҳим, аҳамиятга эгалигини унутмаслик керак.Бугунги кунда бошқарувнинг 
илмий асосланган ва тажрибада синаб кѝрилган қоидаларига таянмай туриб, халқ 
хѝжалигини ҳамда корхоналарни самарали ривожлантириб ва бошқариб 
бѝлмайди. Ушбу қоидалар жамоаларни бошқариш ва унга раҳбарлик қилишни 
белгилаб беради. Ҳозирги шароитда жамоани бошқариш шакллари ва усулларини 
белгиловчи асосий қоидалар куйидагилардан иборат:
1. Бошқаришнинг илмийлик қоидаси. 
Бу қоидани амалга ошириш 
ижтимоий тараккиѐт қонунларини тобора тѝлароқ билиб боришини ва улардан 
кундалик юритиш амалиѐтида борган сари тѝлароқ фойдаланишни тақазо этади. 
2. Сиѐсий ва хўжалик раҳбарларининг бирлиги қоидаси.
Бу қоида 
Бошқарувга сиѐсат билан чамбарчас боғлиқ ҳолда қарашга асосланади ва ѝз ичига 
куйидагиларни олади: 
а) умумий хѝжалик вазифалари билан иқтисодий вазифаларни ҳал этишга 
сиѐсий ѐндашув; 
б) Бошқарув фаолиятини яхшилаш учун жамоанинг барча аъзоларини жалб 
қилиш; 
в) Бошқаришни умумдавлат мақсадларига йѝналтириш.