Дастурлаш асослари

Салбий омилларни чеклаш
 
эса Херцберг кѝрсатган гигиеник омиллар 
таъсирини иложи борича камайтиришда ифодаланади. Булар қаторига: ҳақ 
тѝлашдаги адолатсизлик, қониқарсиз иш шароитлари, назорат шаклининг иш 
услубига мос келмаслиги, ортиқча маъмуриятчилик ва шу каби салбий сабаблар 
киради. 
Меҳнат самарадорлигини оширувчи қуйидаги услублар мавжуд:
-Иқтисодий услублар (пул билан рағбатлантириш ѐки мукофотдан маҳрум 
қилиш ва жарима солиш кабилар).
-Мақсадни ифодаловчи услуб (ходимлар олдида аниқ ва тушунарли 
мақсадни қѝйиш уларнинг фаоллигини оширади).

---

73 
-Меҳнат кѝламини кенгайтириш ва бойитиш (меҳнатни кенгайтириш 
деганда ходим бажараѐтгандан кѝра кѝпроқ хажмда ишни бериш, бойитиш 
деганда эса бажарилаѐтган ишдан кѝра мураккаброғини, қизиқарлироғини, янада 
аҳамиятлиси, савия жиҳатидан юқорироғини таклиф этишни назарда тутади).
-Жалб этишни кучайтириш (ходимни бошқарув қарорлари қабул қилиш ва 
ижро этишга жалб этишни назарда тутади).
Чет эл илғор фирмаларида меҳнатга янги мазмун бағишлаш энг самарали 
натижа бераѐтган мотивацион услублар қаторидан ѝрин олади. Бу услуб 
партисипативлик тамойилига асосланган бѝлиб, ходим билан иложи борича 
горизонтал алоқани кучайтиришни тақозо қилади.
«Эркин иш режаси» мотивация услуби сифатида
.
Меҳнатни ташкил 
этишнинг эркин режаси каби услуб қатор чет эл компанияларида жорий этилган 
тажриба бѝлиб, унинг мазмуни қуйидагича. Бу услубга биноан соат 8 дан 17 га 
қадар ишлайдиган ташкилотга ходим эрталаб 8-10 лар чамаси хоҳлаган вақтида 
келиши ва 15-17 лар чамаси кета олади; 10-12 ва 14-15 соатлар оралиғида у 
албатта иш жойида бѝлиши шарт. Ходим 12 дан 14 га қадар хоҳлаган вақтида 30 
минутга тушлик овқатга вақт ажратишига рухсат берилади. Бундай ―кундалик 
тартиб‖да ходим ѝз вақтини ѝзи бошқаради ва ѝз иши учун ѝзи масъул бѝлади. 
Мазкур тартиб жорий этилган ташкилотларда иш унумдорлиги 3 дан 12% гача 
ѝсган, ишдан бѝшашлар сони камайган ва жамодаги психологик муҳит 
яхшиланган. Фақат вақтни ҳисобга олиш бир оз қийинлашади. Ходимларнинг 
ишга келиш ва кетиш вақтлари эса махсус электрон карточкасида белгиланиб 
боради ва меъѐридан ошиқ ишланган вақт меҳнат татилига қѝшиб берилади.