Дарслик тошкент – iqtisodiyot – 2019

 
Таянч иборалар: 
Ишчи кучи миграцияси, ишсизлар, ишга лаѐқатли 
шахслар, ишчи кучини экспорт-импорт қилувчи мамлакатлар, ―ақлли 
кишилар‖нинг кетиб қолиш муаммоси. 
 
Бобнинг қисқача хулосаси 
Жаҳон ишчи кучи бозори (ЖИКБ) ўзининг ҳозирги кўринишига сўнгги 
эллик йил давомида шаклланди. ЖИКБ таркибига хам мигрантлар -меҳнат 
қобилиятли ѐшдаги иқтисодий фаол одамлар, хам хорижда иш қидиришга 
интилаѐтган одамларга кўмаклашувчи миграция хизматлари ва халқаро 
ташкилотлари киради. Меҳнат миграциясининг асосий йўналиши ишчи 

---

76 
кучининг ривожланаѐтган мамлакатлардан ривожланган мамлакатларга чиқиши 
саналади, хорижий ишчиларни ўзига тортувчи асосий халқаро марказлар 
Шимолий Америка, Ғарбий Европа, Австралия ва Исроил ҳисобланади. Булар 
билан меҳнаткаш-мигрантларни ўзига тортувчи янги ҳудудий «қутблар»: баъзи 
араб давлатлари рақобат қила бошлади. 
Меҳнат миграциясининг миллий иқтисодиѐтларга таъсири даражаси 
турлича бўлиб, кўп жиҳатдан ҳукумат томонидан олиб бориладиган сиѐсатга 
боғлиқ. Ишчи кучини экспорт қилувчи мамлакатлар асосий фойдани хориждан 
валюта трансферти оқимларини кенгайишидан олади, аммо бунда кўпчилик 
холларда юқори малакали кадрларини йўқотади. Импортѐр мамлакатлар эса 
меҳнат иммиграциясининг миқдорий ва сифат даражасини квоталар ва 
чеклашлар жорий қилиш орқали тартибга солишга ҳаракат қилади, ҳозирги 
пайтда малакали кадрларни ва илмий-техника соҳасидаги экспертларнинг 
кириб келиши мақсадга мувофиқдир. 
Ақлли кишиларни кетиб колиши муаммоси ХИМда кейинги йигирма-
ўттиз йиллар ичида энг долзарб муаммога айланди. Муаммонинг моҳияти 
шундаки, ишга жойлашиш мақсадида хорижга чиқиб кетган малакали 
кадрларни йўқотиш экспорт қилувчи мамлакат учун маълум миқдорда 
иқтисодий зарар етказади.
БМТ прогноз кўрсаткичларига кўра, 2050 йилга бориб дунѐ аҳолиси 9,6 
млрд. кишини ташкил этади ва классик мигрантлар сони 450 млн. кишидан 
ортади. Агарда барча тоифадаги мигрантлар сони ҳисобланса, у ҳолда улар 
сони 3 млрд. кишига бориши мумкин.