Дарё системаси, гидрографик тўр

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
 МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
Гидрометеорология факультети
Қуруқлик гидрологияси кафедраси
Мавзу: Дарё ҳавзаси, сув тўплаш майдони. Сувайирғичлар
Маърузачи: доц. Юнусов Ғ.Х.
Тошкент - 2021

Режа:

• 1. Дарё системаси, гидрографик тўр
• 2. Сувайирғичлар
• 3. Дарё ҳавзаси ва сув тўплаш майдони
• 4. Дарё ҳавзасининг табиий­-географик хусусиятлари
• 5. Дарё ҳавзасининг гидрографияси

Дарё системаси, гидрографик тўр

• Бош дарёлар қандай сув ҳавзасига қуйилишига боғлиқ ҳолда икки гуруҳга бўлинади:

1. Океан дарёлари­ бундай дарёлар океан ёки океан билан туташ бўлган денгизларга қуйилади. Масалан, Ама­зонка, Амур, Дон, Дунай, Лена, Нил ва ҳоказо.

2. Континент дарёлари­ берк ҳавзалардаги денгиз ёки кўлларга қуйилади ёки уларгача етиб бормаслиги мумкин. Масалан, Амударё, Сирдарё, Волга, Урал ва бошқалар.

Континент дарёлари

Дарё системаси, гидрографик тўр

• Бош дарё ва унинг ирмоқлари биргаликда қўшилиб, дарё системасини ташкил этади.
• Дарёлар кўпчилик ҳолларда кўллардан, булоқлардан, ботқоқликлардан, музликлардан, доимий қорликлардан бош­ланади.
• Маълум бир ҳудуддаги дарёлар, уларнинг ир­моқлари, булоқлар, кўллар, ботқоқликлар, музликлар, доимий қорликлар шу ҳудуднинг гидрографик тўрини ҳосил қи­лади.
• Демак, дарё системаси гидрографик тўрнинг бир қисмидир.

Дарё системаси, гидрографик тўр

Сувайирғичлар

• Ер сиртига ёққан ёғинлардан ҳосил бўлган сувни икки қарама­қарши йўналишдаги ёнбағирлар бўйича тақсимлайдиган энг баланд нуқталар ўрни сувайирғич чизиғини ҳосил қилади.
• Ер куррасининг қуруқлик қисмига ёққан ёғинлардан ҳосил бўлган юза сувларни жаҳон сувайирғич чизиғи қуйидаги икки йўналишда тақсимлайди:
• 1. Тинч­Ҳинд океанлари йўналишида;
• 2. Атлантика­Шимолий Муз океанлари йўналишида.