Д. Т. Абдукаримов

Кўк нўхатнинг меваси 
ҳар хил шаклдаги дуккакдан иборат. Мевасида 1 – 
10 та ҳар хил рангли, шаклли ва катталикда дони (уруғи) бўлади.
Кўк нўхат юмшоқ иқлимли ўсимлик бўлиб, уруғининг униб чиқиши учун 
минимал ҳарорат 1 – 2 
0
С, оптимал ҳарорат 18 – 25 
0
С. Аксарият навларнинг 
майсалари қисқа муддатли совуққа – 4 – 6 
0
С гача чидаши мумкин. Вегетатив 
органларни шаклланаши учун нормал ҳарорат бўлиб 12 – 16 
0
С ҳисобланади, 
генератив органларининг ривожланиши учун 16 – 20 
0
С, дуккаклиларни ўсиши 
ва уруғини шаклланиши учун 16 – 22 
0
С талаб қилинади. Ҳарорат 25 
0
С 

---

25 
бўлганда ўсимликнинг ўсиши сусаяди, агар ҳарорат 35 
0
С дан ошса, ўсиш 
тўхталади. 
1-расм. 
Кўк нўхат. 
1-кўк нўхат; 2-а,б кўк нўхатнинг дуккаги; 3-Нўхат; 4-Нўхатнинг 
дуккаги; 5-Нўхатнинг уруғи 

---

26 
Кўк нўхат ўсимлиги учун оптимал намлик тўлиқ нам сиғимининг 80 % 
лилиги ҳисобланади. Намликка талабчанлик бўйича критик ривожланиш 
фазалари бўлиб генератив органларини ҳосил бўлишидан то тўлиқ гуллагунча 
бўлган давр ҳисобланади. 
Кўк нўхатнинг қурғоқчиликка чидамли айрим шакллари учрайди.
Кўк нўхат ўсимлиги узун кун экини бўлиб ҳисобланади, лекин унинг тур 
ичида ҳар хил фотопериодик реакцияли шакллари учрайди.
Кўк нўхат ўсимлиги ўз – ўзидан чангланувчи, лекин гул тузилишининг 
шакли унинг илгари энтомофил чангланувчи бўлганлигини кўрсатади. Ўзидан 
чангланиш ѐпиқ ғунчанинг ичида ўтади. Чанг доначаларининг уруғчи 
тумшуқчасида ўсиши чангланишидан 15 – 30 минут ўтгандан кейин, уруғланиш 
эса 3 – 5 соатдан кейин ўтади.
Иссиқ қуруқ шароитда четдан чангланиш ҳам камдан кам фоизнинг бир 
қисмидан бир неча фоизгача етиши мумкин. 
Кўк нўхат ўсимлиги уруғчи тумшуқчасининг ҳаѐтчанлиги 8 – 10 кун давом 
этиши аниқланган, лекин энг яхши уруғланиш гулни бичиши ўтказилгандан 
кейин уч кун мобайнида рўй беради. 
Ўстириш шароити (ҳарорат, намлик) ва горох навига қараб ўсимлик 
гуллаши 3 – 40 кун давом этади. Ўсимликда биринчи бўлиб пастки тугунчада 
жойлашган фертил гуллари гуллайди.