Д. Т. Абдукаримов

Оммавий негатив танлаш
салбий белгили брак қилинган ҳамма 
ўсимликларни чиқариб ташлаш ва уруғ ҳосил килиб олишдан иборат. Бу усул 
экотипик танлаш билан бир вақтда олиб борилиши мумкин. Негатив танлаш 
қимматли биотпилар популяциянинг кўп қисмини ташкил килиб, унда кам 
қимматлилар кам бўлганда, кўпинча бирламчи уруғчиликда навни талабга 
жавоб бермайдиган ва касалланган ўсимликлардан тозалаш мақсадида 
ўтказилади. Оммавий негатив танлаш питомникларда ўсимликларни якка – якка 
жойлаштирилиш шароитида ўтказилади. 
Оммавий ижобий танлаш.
Бу танлаш баҳоланадиган энг яхши белги ва 
хусусиятли элита ўсимликларини қимматли ўсимликлар нисбатан кам бўлган 
популяцияларда бевосита ўтказилади. Танлаб олинган ўсимликлар клонлаб, 
гуллаш олдидан танлашга тегишли бўлмаган ҳамма ўсимликлари чиқариб 
ташланади, колганлари эса изоляция килинади. Клонлар ѐки уруғлари экиб 
изоляция қилинган бир майдонда жойлаштирилади, унда улар бир бири билан 
чангланади. Бу хилдаги танлаш одатда кўп марта ўтказилади. Одатда кўп 
холларда селекция жараѐнида оммавий негатив танлаш ва позитив танлаш 
биргаликда кўп йиллар давомида, кўп мартали килиб ўтказилади. Бу усулни 
самаралигини кўп йиллик ўтларнинг районлаштирилган селекцион навларнинг 
асосийлари шу усул ѐрдамида яратилганлиги кўрсатади.
Гуруҳли биотипик танлаш.
Бу усул бир неча бир биридан фарқ 
қиладиган қимматли биотиплардан иборат популяциялари билан ишланганда 
аниқ ѐки бир неча белгилар шаклланишида масалан Қишга чидамлилиги, кўп 
барглилиги, сифат кўрсаткичлари бўйича ва бошқалар. Танланган гуруҳ 
ўсимликларининг чангланиши фақат гуруҳ ичида ўтиши учун ҳар бири 
изоляция килинади ва уруғ ҳосили гуруҳ ичида йиғиб олинади. Умумий 
делянкада бу ишни бажариш кийин бўлганлиги учун, кўп холларда танлаб 
олинган ўсимликлар клонланади ва эркин чангланиш ичида ўтиши учун 
клонлар изоляция қилинган майдончаларга кучирилиб экилади.