D. I. MendeleevtiN' ximiyaliq element-lerdin' periodliq nizami ha'm periodliq sistemasi jobasi

Li₂O formasmda boladi. Litiydin' qa'siyetlerin ta'kirarlawshi elementlerdin': natriy, kaliy, rubidiy, tseziy oksidlerinin' formasi tap sonday-aq — Na₂O, K₂O, Rb_zO, Es₂O. Bulardin' ha'mmesi D.I. Mendeleevke o'zi oylap tapqan nizamdi «periodliq nizam», dep atawg'a ha'm to'mendegishe ta'riplewge jag'day berdi: «A'piwayi zatlardin' qa'siyetleri, sonday-aq, elemetler birikpelerinin' formasi ha'm qa'siyetleri elementler atom massalarinin' ma'nisine periodliq ta'rizde baylanisli bolip esaplanadi». Mine sol nizamg’a muwapiq ra'wishte, elementlerdin' period­liq sistemasi du'zilgen, ol periodliq nizamdi obiektiv ko'rsetedi. Atom massalarinin' artip bariw ta'rtibinde jaylastirilg'an elementlerdin' barliq qatarin D.i.Mendeleev periodlarg'a bo'ldi. Ha'rqaysi period shegarasinda elementlerdin' qa'siyetleri nizam menen o'zgeredi (misali, siltilik melalldan galogenge shekem). Periodlardi uqsas elementler bo'lip turatug'in etip jaylastinp, D.iMendeleev ximiyaliq elementlerdin' periodliq sistemasin du'zdi. Bunda ayirim elementlerdin’ atom massalari du'zetildi, ele oylap tabilmag'an 29 element ushin bos ketekler qaldirildi.
Periodliq nizam ha'm periodliq sistema tiykarinda D.i.Mendeleev sol waqitta ele izertlenbegen jan'a elementler bar, degen juwmaqqa keldi; olardan 3 winin' qa'siyetlerin toliq bayan etedi ha'm olarg'a sha'rtli tu'rde atlar berdi — ekabor, ekaalyuminiy ha'm ekasilitsiy. D.I.Mendeleev ha'r qaysi elementtin' qa'siyetin atom analoglarinin' qa'siyetine tiykarlanip aniqladi. Berilgen elementti periodliq sistemada orap turg'an elementlerdi ol atom analoglar dep atadi. Misali, magniy elementinin' atom massasi atom analoglarinin' atom massalarinin' arifmetikaliq ma'nisi sipatinda esaplap tabildi, yag'niy:



D.i.Mendeleevtin' boljawlari keyin ala tastiyiqlandi. U'sh element D.I.Mendeleev ele tiri waqtinda ashildi, olardin' aldin ala aytilg'an qa'siyetleri ta'jiriybede aniqlang'an qa'siyetlerge sa'ykes keldi.
Galliydi — 1875-jil Lekok de Buabodran, skandiydi — 1879-jilda Nilson ha'm germaniydi — 1886-jilda Vinkler oylap tapti.