Tekstten sanlıq sózlerdi tabıń. Nawayıdan sawat ashsaq «Ǵázzel múlkiniń sultanı»

11-shınıǵıw

Tekstten sanlıq sózlerdi tabıń.

Nawayıdan sawat ashsaq

«Ǵázzel múlkiniń sultanı». Bul táriyp Mir Áliysher Nawayıǵa berilgen baha edi. Á. Nawayınıń lirikalıq, epikalıq hám filosofiyalıq mazmunǵa iye bolǵan otızdan artıq shıǵarmaları bolıp, bul dóretpeleri ózi tiri waqtında – aq Qıtaydan kishi Aziyaǵa deyin jetip barıp, házirge shekem qoldan túsirilmey kiyatır.

Á. Nawayınıń 4 toplamnan ibarat «Xazoyin ul maoniy» dep atalǵan lirikalıq miyrası hám 5 kitaptan ibarat «Hamsa» sı hámmege málim.

Nawayı lirikasında poeziyanıń 16 janrınan paydalanıp (ǵázzel, rubayı, tuyıq, muxammes, musaddas, musallam hám t.b.) qosıqlar dóretkeniniń gúwası bolamız.

Alımlardıń esaplap shıǵıwına qaraǵanda Pushkin óz shıǵarmalarında 21197 tákirarlanbas sóz paydalansa, Shekspir 20.000, Servantes 18.000 ǵa jaqın, Nawayı babamız bolsa 1.378.600 sózdi bir márte ǵana paydalanǵan (U. Xoshimov).

Solay eken, biz Nawayını qalay úyretiwimiz kerek, – degen sorawlarǵa juwap izlep kóreyik.

Birinshiden, muǵallim oqıwshılarǵa Nawayı haqqında bilim beriw ushın shayır haqqında zamanlasları jazıp qaldırǵan tariyxıy shıǵarmalar menen jaqınnan tanısqanı maqul boladı.

Ekinshiden, tekst ústinde jaqsı jumıs islep, sózlikler járdeminde tallap, mánisine itibar berip úyretiw kerek.

Úshinshiden, gózzallıq áleminiń «álipbesi» dárejesinde úyretiliwi kerek.

Solay eken, biz Nawayını túsinip oqıwımız kerek. «Túsiniw –ullılıq» (Nazım Hikmet) eken, ullı shayırdı úyreniw ullı jurt perzentleriniń ullılıǵına tiykar boladı. Biz Nawayıdan sawat ashqan xalıqpız. («Aqmańǵıt tańı» gazetasınan).

20.3. Sanlıqlardı sóz benen jazıń.

4, 7, 9, 11, 30, 48, 75, 118, 156, 300, 587, 1991, 2009, 2017, 100000, 1000000.

Tórt, jeti, toǵız, on bir, otız, qırıq segiz, jetpis bes, bir júz on segiz, bir júz eliw altı, úsh júz, bes júz seksen jeti, bir mıń toǵız júz toqsan bir, eki mıń toǵız, eki mıń on jeti, júz mıń, bir million