D. A. Nurkeldiyeva

2.2 rivojlantruvchi metodikalar va ularni taxlili……………………………………………………
Xulosa………………………………………………………………………………………………………………..
Foydalanilgan adabyodlar…………………………………………………………………………..........


Kirish
Mustaqilligimiz poydevorini mustahkamlash xamda O‘zbekistonni buyuk davlatga aylantirishda ta’lim-tarbiya ishlarini oqilona yo‘lga qo‘yish, yoshlarni zamonaviy ilm-fan, madaniyat, texnika va texnologiya yutuqlari bilan muntazam ravishda tanishtirib borish muxim ahamiyatga ega. Zero, taraqqiyot taqdirini ma’naviy jixatdan yetuk, irodasi baquvvat, iymoni butun, zamonaviy fikrlaydigan, muayyan kasb-hunarga ega bo‘lgan yuksak salohiyatli kishilar hal etadi. Prezidentimiz SH.M.Mirziyoyev shunday degan: “Biz maktabgacha ta`lim va maktab ta`limi, Oliy va o`rta maxsus ta`lim tizimi hamda ilmiy-madaniy muassasalarni bo`lg`usi Renessansning to`rt uzviy halqasi, deb bilamiz. Bog`cha tarbiyachisi, maktab muallimi, professor-o`qituvchilar va ilmiy-ijodiy ziyolilarimizni esa yangi Uyg`onish davrining to`rt tayanch ustuni, deb hisoblaymiz. Va bu ma`naviy-ma`rifiy hayotimizdagi eng mustahkam ustun bo`ladi.”1 Har bir bolaning zamon talabi asosida har tomonlama shakllangan shaxs bo‘lib jamiyat ishlarida faol qatnashishiga nutqning to‘g‘ri rivojlanishi juda katta ahamiyatga ega. Chunki, nutq-bu kishilararo muloqot vositasi, milliy boylik hamda ta’lim-tarbiya, maorif va ijodiyot uchun qudratli vositadir. Shu bois har bir insonni nutqni puxta egallash, o‘z fikrini to‘liq ifoda etishga o‘rgatish muhimdir. Bolalarni o'qish va yozishga o'rgatishning zamonaviy usuli – bu aniq analitik-sintetik usul. Bu shuni anglatadiki, bola tovushni tahlil qilish (so'zni tashkil etuvchi tovushlarga aqliy bo'linish) va sintez (tovush elementlarini bir butunga birlashtirish)ning asosiy ko'nikmalarini egallaydi. Va shundan keyingina tovushlarni tegishli harflar bilan belgilash bilan tanishadi. Ovozli tahlil va sintez asosida bolalar bo'g'in va so'zlarni o'qishni o'zlashtiradilar. So'zning tovush tarkibini takrorlay olmaslik og'zaki va yozma nutqning buzilishiga olib kelishi mumkin
Bunday yondashuv , bolaning bir so'zdagi tovushlarning soni va tartibi haqida Erkin va farovon , demokratik Oʻzbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz . Sh.M. Mirziyoyev . – Toshkent : O'zbekiston , 2016. S Tasavvurga ega bo'lmasa , to'g'ri yoza olmasligi va harflarni tartibda nomlagan , lekin mos keladigan tovushlarni birlashtira olmasligi bilan asoslanadi . Birga tovushlar , o'qishni o'zlashtirmaydi . So'zning ovozli tahlili bolalarni o'qish va yozishni to'liq o'rgatishning zaruriy shartidir . Ovozli tahlil va sintez asosida bolalar bo'g'in va so'zlarni o'qishni o'zlashtiradilar . Insonning eng muhim xususiyatlaridan biri uning sozlash qobiliyatidir . Ravon nutq orqali ifodalangan fikr tushunarli va yoqimlidir . Nutq insonning murakkab oliy psixik funksiyalaridan biridir . Nutq harakatlari murakkab a'zolar tizimi orkali amalga oshiriladiki , bunda bosh miya faoliyati asosiy rol oynaydi , nutq fakat inson uchun xos bolgan alohida va yuqori darajadagi aloqa shaklidir , nutqiy aloqa jarayonida kishilar fikr almashadilar va bir – birlariga ta'sir etadilar . Nutqiy aloqa til orqali amalga oshiriladi , til- bu fonetik , leksik va grammatik vositalar tizimidir , odam nutqi Tushunarli va ma'noli bolishi uchun nutq a'zolarining xarakatlari aniq va tog'ri bolishi kerak . Nutq talaffuzi mexanizmi harakatini tushunish uchun nutq apparatining tuzilishini yaxshi bilish zarur . Nutq buzilishlari gapiruvchi shaxsning ma'lum til muhitida qabul qilingan , nutq faoliyati normal holda ishlayotgan psixofiziologik mexanizmlarning zaiflashuviga bog'liq holda til normalaridan chetlashuvi bilan belgilanadi . Kommunikativ nazariya nuqtai nazaridan qaraganda , nutq buzilishlari bu aloqa vositasining buzilishidir . Bunda individ bilan jamiyat orasidagi nutqiy muomalada kozga tashlanadigan ozaro munosabatlarning buzilgani ma'lum bo`ladi .