D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari

Yuqori  jag„  suyagi  juft  suyakdir.  U  yuzning  asosiy  qismini  tashkil  etib, 
tanasidan  4  ta:  peshana,  yanoq,  alveola  va  tanglay  o‗siqlari  chiqadi.  Ichi  bo‗sh 
bo‗lib,  bu  bo‗shliq  burun  bo‗shlig‗iga  tutashadi.  Tanasining  yuqori  yuzasi  ko‗z 
kosasi chuqurligiga, ichki yuzasi burun bo‗shlig‗iga, orqa yuzasi pastki chakka va 
qanot-tanglay chuqurchasiga qaragan. Oldingi yuzasi yuz tomonga qaragan bo‗lib, 
unda it chuqurchasi, ko‗z osti nervi o‗tadigan teshik bor. 
Pastki  jag„  suyagi  taqa  shaklida  bo‗lib,  tanasi  va  2  ta  tarmoqdan  iborat. 
Tanasining  oldingi  tomonida  iyak  do‗ngligi  rivojlangan.  Uning  ikki  yonida  iyak 
teshiklari  bo‗lib,  ulardan  qon  tomirlari  o‗tadi.  Suyak  tanasining  yuqori  tomonida 
tishlar  joylashadigan  alveola  o‗sig‗i  bor.  Tanadan  yuqoriga  burchak  hosil  qilib 
tarmoqlar 
chiqadi. 
Burchaklarning 
ichki 
tashqi 
tomoni 
g‗adir-budur. 
Tarmoqlarining uchi 2 ayri bo‗g‗im va o‗tkir o‗siq bilan tugaydi.  
Burun  suyagi  kichik  to‗rtburchak  plastinka  shaklidagi  juft  suyak  bo‗lib, 
yuqorida  peshana  suyagining  burun  qismi  bilan,  yon  tomonda  yuqori  jag‗ning 
peshana  o‗sig‗i  bilan  va  ikkinchi  tomondan  burun  suyagi  bilan  birikadi.  Burun 
suyaklari o‗zaro tekis chok hosil qilib tutashgan.  
Dimog„  suyagi  to‗rtburchak  shakldagi  yupqa  suyak  plastinkadan  iborat, 
oldingi  chekkasi  bilan  g‗alvirsimon  suyak  tik  plastinkasining  pastki  chetiga 
yondashib  turadi  va  burun  to‗sig‗i  hosil  bo‗lishida  ishtirok  etadi.  Bu  suyakning 
pastki  qirrasi  erkin.  Orqa  o‗tkir  qirrasi  burunning  orqa  teshiklari    xoanalarni  bir-
biridan ajratib turadi. 
Yanoq    suyagi  noto‗g‗ri  to‗rtburchak  shakldagi  juft  suyak;  uning  tanasi  va 
peshona,  yuqori  jag‗,  chakka  suyaklari  bilan  birikadigan  o‗siqlari  bo‗ladi.  Bu 
suyak yuqori jag‗ning yuqori cheti bilan birgalikda ko‗z kosasining pastki chetini 
hosil qiladi, uning tashqi devorining hosil bo‗lishida ham ishtirok etadi. 

---

49