D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari

            Orqa  miyaning  funksiyalari.   Har  xil  tajriba  va  ko‗zatishlar  orqa  miyada 
harakatlantiruvchi  refleks  markazlari  borligini  ko‗rsatadi.  Bosh  miyasi  olib 
tashlangan  baqa  ancha  murakkab  harakatlar  qila  oladi.  Bunday  baqani  pastki 
jag‗idan  osib  qo‗yib,  tanasining  o‗ng  tomoniga  kislota  bilan  ho‗llangan  qog‗oz 
yopishtiramiz. Bunda orqa o‗ng oyog‗ining muskullari qisqaradi, baqaning oyog‗i 
ko‗tariladi  va  qog‗ozni  o‗sha  oyog‗i  panjasi  bilan  olib  tashlaydi.  Baqaning  shu 
oyog‗ini  qimirlamaydigan  qilib  bog‗lab  qo‗yamiz.  Baqa  qog‗ozni  chap  oyog‗i 
bilan  olib  tashlaydi,  chunki  qo‗zg‗alish  miyaning  o‗ng  tomonidan  chap  tomoniga 
o‗tadi.  Biroq,  hayvon  o‗z  to‗zilishi  jihatidan  qanchalik  yuksak  bo‗lsa,  uning 
harakatlarida  bosh  miya  shunchalik  katta  ahamiyatga  ega  bo‗ladi.  Odamda  ayrim 
xollarda jarohatlanish natijasida orqa miya bilan bosh miya orasidagi aloqa o‗zilib 
qolgan. Bunday odamda oddiy reflekslar ro‗y bergan, ammo  murakkab harakatlar 
mutlaqo bo‗lmagan. Orqa miya bilan bosh miyasi orasidagi aloqa o‗zilgan odamlar 
hamma  vaqt  yotaveradi,  o‗tirib,  tura  olmaydi.  Orqa  miya  qon  tomirlarining 

---

144 
 
kengayish-torayishiga, ter bezlarining faoliyatiga va organizmning boshqa ko‗plab 
funksiyalariga  ta‘sir  etadi.  Orqa  miyaning  faoliyati  bilan  bog‗liq  bo‗lgan  barcha 
reaksiyalar  shartsiz  reflekslardir.  Shartsiz  reflekslar  irsiy  bo‗lib,  ular  bola 
tug‗ilgandan  keyinoq,  shu  reaksiyalarni  vujudga  keltiradigan  sabab  ta‘sir  etsa, 
darxol namoyon bo‗ladi.