Communication and information agency of uzbekistan tashkent information technologies

7.4. Машғулотга якун ясаш
Машғулотга якун ясашда қуйидагиларни келтириш лозим:
- қисқа назарий қисм;
-тарификация функциясини аниқлаш;
-тарификациянинг асосий усуллари;
-тарификация модулларини аппарат таьминланиши;
-чақирувчининг тарификацияда тизим ишининг жараёни.

Вариант рақами	Шкалани алмаштириш вақти			Тариф			Биринчи чақириқ		Иккинчи чақириқ		Учинчи чақириқ
	Т1	Т2	Т3	1	2	3	Бошланиш вақти	Тугалланиш вақти	Бошланиш вақти	Тугалланиш вақти	Бошланиш вақти	Тугалланиш вақти
1.	8	18	20	200	100	50	15/30/42	15/35/42	18/20/05	18/25/05	20/20/00	20/25/00
2.	7	17	22	150	125	75	14/30/20	14/37/20	17/30/00	17/37/00	22/10/00	22/17/00
3.	7	19	23	250	200	100	17/00/00	17/06/00	20/10/05	20/16/05	24/05/00	24/11/00
4.	6	18	22	300	180	90	11/20/05	11/28/05	21/40/10	21/48/10	23/20/00	23/28/00
5.	9	18	24	175	125	60	16/10/05	16/15/05	23/30/05	23/35/05	01/15/01	01/20/01
6.	8-30	18	21	160	110	55	10/00/00	10/07/00	19/00/05	19/07/05	22/10/05	22/17/05
7.	7-30	18	22	280	130	65	08/00/10	08/06/10	20/10/00	20/16/00	24/30/10	24/36/10
8.	7-30	17	23	240	90	70	09/10/00	09/18/00	22/30/00	22/38/00	02/20/10	02/28/10
9.	7-15	19-15	23	220	95	65	07/30/10	07/35/10	20/30/00	20/35/00	04/10/10	04/15/00
10.	7-45	18-30	23-15	260	120	75	13/20/00	13/27/00	22/30/10	22/37/10	07/10/00	07/17/00

7.1- жадвал.
7.5. Назарий қисм

Тарификация-чақирувни қийматли баҳолаш ҳисобланади. Тарификация тизими учта асосий функцияга бўлинади:

А) чақирувни тарификация қилиш.
Ушбу функция қуйидагиларни амалга оширади:
-тарификацияни ахборотини аниқлаш (тариф, қоида, усул);
-тарификацияни ҳисоблаб чиқиш учун талаб қилинадиган дастурий таьминотни (дт) фаоллаштириш.
Б) Бир тарифни бошқасига ўтказиш.
Тариф микдорига бир кеча-кундуз вақти, хафта кунининг тоифаси (иш, байрам, дам олиш, махсус), сўзлашув давомийлиги қилади.
Тарификация ахбороти бошқа вақт оралиғида ўтганда бу вақтда уланишлар, сўзлашув босқичида бўлган чақирувлар тарифни ўтказиш вақтида тарификациянинг янги ахборотини улар учун қўлланиши керак.
С) тарификация натижасини тўғри ишлата билиш.
Чақирув тугаганда ёки чақирув давомида вақти-вақти билан тарификация ҳисоблагич ичидагиларни сақлаб туриши зарур. Бу тарификация ахборотининг тури билан аниқланади ва хотирада, магнит тасмада (ёки дискда) сақланиши шунингдек, 7-сон укс (7-сон умумканал сигнализация тизими) бўйича таксациянинг марказлаштирилган марказ билан тарификация маьлумотларини бошқариш имкониятига эга бўлиши мумкин.


Тарификация тамойиллари

Тарификацияга унинг қуйидаги тамойилларини белгиловчи бир қатор талаблар келтирилади:

импульсларни санаш (bulk billing). Чақирувга унинг бутун давомида абонент ҳисоблагичида йиғиладиган тарификация импульслари ҳисоб қилинади.
абонент имконияти (detail billing). Барча абонент чақирувлари сўзлашув тугаганда батафсил ҳисоб варағи бериладиган усул бўйича тарификация қилинади. Бу варақ чақирувчи ва чақирилаётган абонентнинг идентификация қилинишини, сўзлашувнинг бошланиши ва тугаш вақти, сўзлашув давомийлиги ва агар зарур бўлса, шунингдек, таксация вақтида ҳисоблагич импульслари сонининг катталигини кўрсатади.
тунги тарификация (midnight charging). Бу тамойилдан фақат абонентлик сервисдан фойдаланган ҳолда фойдаланиш мумкин. У тунда, кун давомида ХКТ(хизмат кўрсатишнинг қўшимча турлари) хизматларидан фойдаланилаётган хизматлар учун импульсларнинг маьлум сони қўшилишини назарда тутади.
даромадларни булиш ( division of revenue). Бу тамойилдан чақирувни аниқлаш жараёнида турли телефон компанияларининг ускунаси ишлатилган бўлса, бу компаниялар ўртасида даромадларни тақсимлаш учун фойдаланади.
7.1-расмда тарификация кичик тизими томонидан фойдаланиладиган турли ўлчов бирликлари тасвирланган. Импульслар чақирув учун фақат бир маротаба ёки кўп маротаба генерация қилиши мумкин, импульслар сони турлича бўлиши мумкин.
Тарификациянинг ўлчов бирлиги

Тарификациянинг ўлчов бирлиги импульслар сони вақт оралиги давомида аниқланадиган, бу импульслардан ҳар бири маьлум қийматни тақдим этадиган тарификация усулини назарга тутади. Импульслар вақтнинг ҳар бир оралиғининг бошида ёки тарификация усулига боғлиқ бўлган оралиқ тугагандан кейин абонент ҳисобига ёзилади.

Тарификация усуллари


Бирламчи тўлов (unit fee). Чақирувга ажратилган тарификация ҳисоблагичи импульсларнинг маьлум сони учун ўз қийматини фақат бир марта кўпайтиради (масалан, чақиралаётган абонентнинг жавоби вақтида) (7.1а-расм)
Даврий (synchronized). Тарификация ҳисоблагичи тарификация бошланиш пайтидан бошланадиган ва вақтнинг ҳар бир ўтувчи оралиғидан кейин ва даврий импульсларнинг маьлум сонини қўшади (7.1б –расм)
unit fee, synchronized. Биринчи икки усулнинг комбинацияси (7.1в- расм)
Карлсон усули (method karlson). Ҳисоблагич вақтнинг ҳар бир ўтувчи оралиғидан кейин ўз қийматини кўпайтиради, биринчи оралиқ одатдаги оралиқдан кичик ёки тенг қилиб тасодифан танланган. Ҳисоблашнинг бошланиши вақт бўйича кечикиш билан, аммо Т импульсоларини қўшиш давридан кам бошланади. (7.1г-расм)
unit fee, Karlson. Бу усул Карлсон усулига ўхшаш, аммо, шунингдек тарификация даври бошланишида бирламчи тўлов импульсларни сони қўшилади.(7.1д-расм)
Пивдо-Карлсон ( pseudo karlson). Бу усул «unit fee,Karlson»усулига ўхшайди, R бепул сўзлашувни тақдим этиш вақти Т импульсларни қўшишнинг битта давридан кўп иккита давридан кам (7.1е-расм)
Усул, импульслар сони,тариф каби тарификация ахборотини топиш учун 3 та кодни қабул қилувчи тарификация:
- тарификация манбасининг коди – orgen. Тарификация учун ҳар бир абонент линияси ёки кирадиган боғловчи линияни манба бўйича идентификация қилади. Бу код манбани ноёблаштириш учун тарификация тизими томонидан кўриб чиқиладиган манбаларнинг пунктлари гурухидан фойдаланилади:
-тарификациянинг белгилаш пунктининг коди-destch. Бу параметрдан белгиланган пунктнинг ноёблиги сифатидан тарификация томонидан кўриб чиқиладиган белгиланган пунктлар гурухи фойдаланади. Бу код рақамли префиксдан олинади.
-чақирув тури - тос. Бу параметр чақирувчи абонентнинг тоифаси билан аниқланади. (оддий абонент, устивор абонент, таксафонли чақирув ва х.) параметр cos (хизматлар класси), R - olcos d_scpc алоқасидан тикланади.
-тўловчининг имконияти-bearer capability. мавжудлик вақти ва масофаси мезонларига боғлиқ равишда ISDN – чақирув учун фойдаланилади, бу чақирув учун bearer capability сўралади. Бу параметр SETUP хабаридаги ISDN чақирувчи абонентдан олиниши мумкин. У абонент сўзлашуви учун уланиш сифати минимумининг турли боғлиқлигини кўрсатади.
Юқорида қурилган параметрларнинг тарификация даражаси ахборотни берувчи ноёб ёзув билан белгиланади:
-тарификация намунаси: тарификация қачон бошланади ва қачон тугайди (қандай хатти-ҳаракат боши ва қандай хатти-ҳаракат охири бўлиб хизмат қилади).
-ўлчагич тури: bulk billing, Detail billing.
-тариф гурухи ва тарифнинг идентификация қилиниши.
Тарифнинг идентификация қилиниши муайян вақтга ноёб нарх билан ихтисослаштирилади.
Тариф - бу bulk billing учун импульслар кўпаядиган қоида. Бир хил вақт оралиғили тарифлар битта тариф гурухига эга. Аммо уларнинг тарификация қоидаларининг турличадир, яъни улар тарифнинг турли иденфикациясининг
Вақт шкаласи бўйича кеча-кундуз (сутка) вақтидан ва қайси вақтда қандай тарифдан фойдаланишни кўрсатувчи RATESEQ коэффициентига боғлиқлиги (7.2-жадвал).