Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.16.
 
Tiyatro, Sanat
50
 (1922) 
(“KUMARBAZLAR HAYATI
51
”, “HAİNLERİN CEZASI
52
”, “KARI-KOCA
53
” 
, “ARŞIN MAL ALAN”) GENEL BAKIŞ 
Yoldaş Uygur, Buhara’dan geldiğinden beri sahnemiz canlanmaya başladı. Bu bir 
iki hafta içinde yine önceki gibi eksiklikler, beddua ve lanetler olsa da birkaç oyun 
gördük.
Basınımızda adı geçen Yoldaş “S” (Sancar) tarafından tercüme edilen 
“Kumarbazların Hayatı”, Avrupa kumarbazlığının korkunç yanlarını çok iyi 
göstermektedir. Oyunda kumar oynanan yer, kumarbazların oyun oynama sahneleri 
görünmemektedir. Oyunda kötü alışkanlığın aileye etkisi daha çok gösterilmektedir. 
Tercüme fena değil. Pek problem görülmüyor. Ama oyuncularımız (Ebrar, Hafız Seyfi, 
Ziya Said
54
, Şakir) nedense oldukça yabancı ve garip oynadılar. Samimiyet, rolünü 
kavrayıp oynama, sahnede serbest olma, işte bunları göremedik. Halk azdı, gelir kötü 
oldu, belki de artistlerimiz bunun için “isteksizce” oynadılar… 
Devlet Topluluğunun bu “isteksiz” oyunundan sonra eski şehir İşçiler Fakültesi 
öğrencilerinin “Oyun ve Konser Gecesi” ni de gördük. Oyun kısmında koyulan dört 
perdelik “Hainlerin Cezası” ndan bahsetmek bile zaman israfıdır. Bazı perdelerin 3-5 
dakika kadar devam etmesi buna büyük bir örnektir. Fakat konser kısmında Milli 
Enstrüman Okulunun birinci sınavını gördüm ki, bu oldukça ümit verici. Çocukların 
topluca söyledikleri şarkılar zayıf olsa da, bir çocuğun tek başına söylediği şarkı, bir erkek 
50
“Türkistan” gazetesinin 1922 yılı 29 Eylül sayısında yayımlandı. 
51
“Kumarbazlar Hayatı” – Fransız drama yazarı Victor Dyukanj (1783-1833) kalemine mensup olan eser. 
Aslında “Otuz Yıl veya Kumarbazın Hayatı” diye anılan bu eser 1828 yılında yazılmıştır. 
52
“Hainler Cezası” – burada hangi eserin göz önünde tutulduğunu kesinleştirmeyi başaramadık. 
Tahminimizce Hamza’nın “İftiracılar Cezası” piyesi hakkında. 
53
“Karı-Koca” , “Arşın Mal Alan” – Azerbaycan bestecisi ve drama yazarı Uzeyir Hacibeyov (1885-1948) 
eserleri. Bunlardan sonuncusu özellikle büyük şöhret buldu.
54
Ziya Said – mahlası, gerçek ismi Kasım Salihov (1901-1938), Özbek drama yazarı, gazeteci ve 
eleştirmen.

---

139 
tarafından yalnız söylenen “Gülyar” güzeldi. Bu “Gülyar” ı söyleyen erkekte çok güçlü 
bir ses var. Fakat eğitilmemiş. 
Milli Enstrüman Okulu galiba 3-4 yıldan beri devam ediyor. Fakat son ana kadar 
orada öğretmenler yerine “ahmaklar” iş gördüğü için hiçbir semeresi olmamış. Son 
zamanlarda düzenlenen ıslahat ve eğitim işine girişen yetkin öğretmenler (Kurban ve 
Şacelil) okulu ümit verici bir yola sokmuşlar. 
Daha da dikkat edilmesi, daha da çok önem verilmesi gerek. 
Sahnemizde birçok kez oynanan “Karı-Koca” ve “Arşın Mal Alan” oyunları 
hakkında tekrar tekrar yazmayı artık fazla buluyorum. Bu konuda yalnız şunu 
söylemeliyim ki, bizim sahnemizin en büyük eksikliği, dram oyuncularının opera 
oyuncuları gibi sahneye çıkmalarıdır. İşte bu eksiklik her iki oyunda da en keskin haliyle 
hissedildi. Bilmiyorum, ne zaman bizim sahnemiz operada başka dramda başka bir hayata 
sahip olur. Her halde son iki oyun sahnemizin biraz daha canlanıp düzelmeye başladığını 
gösteriyor. Sahnemiz yeniden dirilmek istiyor. İnsanlar yeniden sahnede ruhuna gıda 
bulmaya başladı. Şimdi bu hareketi durdurmadan, aksatmadan devam ettirmek her bir 
sanat erbabının görevidir.
Şimdi genel olarak bir şey yazıp geçmek istiyorum: genel dediğim sahne ve 
sanatımınız maddi tarafıdır. Kış yaklaşıp ince kıyafetlerin işe yaramamaya başladığı bir 
zamanda, halkımız öldüresiye nemli olan yazlık “Turan” sahnesinde oyun görmeye 
mecbur kalıyor. Kışlık “Turan” sahnesi de hiçbir işe yaramıyor. TaşPA yeri ağza bile 
alınmıyor, yeni bina ise mahalle mahalle taşınıp her gün bir komisyon tarafından bir 
kapatılıp bir açılıp faaliyetleri sekteye uğratılmaktadır. Bilmiyorum bu iş doğru yola girer 
mi, girmez mi? Kış geldiğinde sokakta kalan sahneden ne ümit etmek gerek? 
Buhara’dan binlerce vaat, binlerce lüks ve teminatlar söz verilerek getirtilen Uygur, 
henüz yaşayacak bir yere, prova için bir iki oynayacak sahneye sahip olmadı. “Uygur’u 
Buhara’dan alıp gelmek için masraf edip Yoldaş Gazi Yunus’u Buhara’ya gönderen” eski 
şehir İcra Komitesi onun himayesine giren sanatçıya yaşayacak bir yer veremedi. “Doğu” 
kütüphanesinin yeri kadarcık bir yerde kiracı yaptılar. Sanatın değeri buysa böyle sanattan 
ümidi kesmek gerek! 

---

140