Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

2.2.2.5.
 
“Kave-i Ahenger” (1923) 
Bu makale “Türkistån” [Türkistan] gazetesinin 1923 yılı 6 Şubat sayısında 
yayımlanmıştır. 

---

76 
Çolpan bu yazısında İran efsanelerinden alınıp yazılan ve 16 Ocakta kışlık “Turan” 
sahnesinde sergilenen “Kave-i Ahenger” adlı piyes hakkında görüşlerini yazmıştır. 
Yazıda Şemsettin Sami Bey’in kaleme aldığı bu piyesin Taşkent Özbek sahnesinde ilk 
sahnelenişi olduğunu ve Devlet Topluluğu’nun bu esere çok önem vererek iyi bir hazırlık 
yaptığını okumaktayız. Önceki yazılarında sahne dekorasyonlarının eski ve yetersiz 
olduğunu yazan Çolpan, bu yazıda “Kave-i Ahenger” için özel dekorasyon kullanıldığını 
yazmıştır. Eserin Özbekçeye tercümesini Topluluğun yönetmeni olan Uygur lakaplı 
Mennan Macidov’un yaptığını bundan dolayı da eserin sahneye koyuluşunun oldukça 
başarılı olduğunu dile getirir. Çolpan bu piyesi izlemeye az sayıda kişinin geldiğini ancak 
sanatçıların maharetinin, sahne ve dekorasyonun güzelliğiyle birleşerek bu açığı 
kapattığını söyler. Çolpan oyunda yer alan oyuncular hakkında görüşlerini dile 
getirdikten sonra yapılan bazı yanlışları ve eksiklikleri de ele almıştır. Yazının sonunda 
ise “Kave-i Ahenger” adlı piyesin sahnelenen en güzel ve başarılı piyeslerden biri 
olduğunu söyleyerek halkın isteği üzerine 31 Ocakta bir kez daha oynandığına da değinir. 
2.2.2.6.
 
“İblis” (1923) 
Çolpan’ın “İblis” adlı tiyatro oyunu hakkında yazdığı bu yazı 1923 yılında 
“Türkistån” [Türkistan] gazetesinde yayımlanmıştır. 
Özbek Dram Topluluğu tarafından kışlık “Turan” sahnesinde oynan “İblis” adlı 
trajedi, Kafkasya Türklerinin yazar ve şairlerinden Hüseyin Cavid tarafından yazılmış 
dört perdelik bir oyundur. Çolpan oyunun aşk ve savaşla ilgili olduğunu söylerken eserde 
yirminci yüzyılda yaşayan âdemoğullarının ellerindeki bilim ve hüneri kan dökme, insan 
öldürme gibi doğru olmayan kötü işlere harcayarak İblis’i de geçtiklerini söyler. İblis’in 
de eserde bu duruma değindiğini ve “âdemoğlunun kötülüklerini görüp rezil olduğunu” 
dile getirdiğinden bahseder. Eser hakkında kısaca bilgi veren Çolpan daha sonra eserin 
sergilenmesi hakkındaki görüşlerini şu şekilde dile getirmiştir; “Sahneye giriş çıkış, 
sözleri zamanında söyleme, fenerlerin açılıp kapanmasında görülen birtakım eksiklikleri 
saymazsak, genel olarak sorunsuz ve iyiydi. İblis rolünde Ebrar, Arif rolünde Uygur, İbn 
Yamin rolünde Seyfi iyiydiler. Kızların ikisi de (Rana, Haver) kusursuz oynadılar. 
Onlarda sadece yumuşaklık ve rahatlık vardı. Diğerleri de fena değildi.” Oyunu izlemek 
için çok insanın geldiğini hatta yer bulamayarak geri dönenlerin bile olduğunu yazar.

---

77 
Eseri kaleme alan Azerbaycan’ın ünlü şairi, yazarı ve dramacısı olan Hüseyin 
Cavid, yaratıcı kariyeri boyunca 18 piyes yazmıştır. Bunlardan 1915 yılında yazılmış olan 
“Şeyh Sen’an” ve 1917 yılında yazılmış olan “İblis” piyesleri Özbekistan sahnesinde 
sergilenmiştir.