Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.48.
 
Moskovadaki Tiyatro Atölyemiz
167
 (1926) 
 
“Yeryüzü” dergisinin okuyucularına harika sanat müesseselerimizden atölyeyi 
tanıtmamız gerek; çünkü biz Yoldaş Momin Hoca’nın söylediği gibi güzel sanatlarımızı 
inşa etme günlerimizdeyiz. Şimdi bu yolda kaç adım atsak gelecek zamanda attığımız her 
adım bin defa incelenecek. Bundan sonra; benim bu küçük girişimimle ile halka bu 
müesseseyi yeterince tanıtmış olamayız. Çünkü yine Yoldaş Momin Hoca’nın söylediği 
gibi “Özbek tiyatrosunun temelidir”. Atölye öğrencileri Moskova’daki tiyatro süreçleri 
ile yarım yamalak tanışmak için yaklaşık 7-8 ay ders dinlediler. Yakın gelecekte bizim 
165
“Fransızcadan çevrilen “Kız Kulesi” adlı eserde…” – burada hangi eserden bahsedildiği tespit 
edilemedi. 
166
Shakespeare- William Shakespeare (1564-1616), İngiliz oyun yazarı ve şairi. Özbek sahnesinde onun 
değerli eserleri “Othello”, “Hamlet” “Romeo ve Juliet”, “Macbeth”, “Kral Lear” gibi birçok eseri 
sahneleştirildi.
167
 
Moskovadaki Dram Atölyemiz
 – 
“Yeryüzü” dergisinin 1926 yılı 12. sayısında basılmıştır. 

---

217 
tiyatromuz da o seviyelere doğru çok yol alacaktır. O zaman da bugün yazılan her bir 
satır, birçok karmaşıklığı çözmeye yardım edecektir. 
Atölye bundan iki yıl önce Moskova’daki “Stalin adına açılan Özbek bilim yurdu” 
bünyesinde ayrı bir atölye olarak oluşturuldu. Başta ona Moskova’daki devlet tiyatro 
okulundaki öğrencilerimiz girdiler; ondan sonra o zamana kadar sahnelerimizde oynayan 
ünlü sanatkârlarımız girdiler. Onların arasında Taşkent ile Buhara ve Fergana’dan gelen 
halka mal olmuş, ünlü yiğitlerimiz var. Kadınlar meclisi ise bizim tarihimizde ilk defa, 
Özbek kızları ile Özbekistan’da doğup büyüyen Tatar kızlarımızdan meydana gelir 
(sonrakilerden sadece bir kişi).
Atölyenin ilk senesinde güzel sanatlara ait birtakım eğitimlerden başka Rus dili, 
ana dil ve bazı genel dersler de oldu. Sahne sanatı (sahne becerileri) dersinin öğretmeni o 
yıl o ders üstünde Fransız klasik (kadim) yazarlarından Moliere’in dünya da meşhur olan 
“Cimri” piyesini hazırlıyordu. Bu piyes uzun yıldır bir Semerkant’ta bir Taşkent’te 
sahnelendi ve bununla atölyenin yazlık işi sona erdi… 
Bu yıl (1925-1926 yıllarında) ise atölyeden genel dersler ile ana dil dersi öğretmen 
olmadığından dolayı çıkarılmış, diğer güzel sanat dersleri önceki gibi devam 
ettirilmektedir. Özellikle geçen yıl eski zaman tiyatro tarihi dersini veren öğretmen ve 
eleştirmen Filippov, bu yıl atölye öğrencilerini Moskova’daki tiyatroların tarihleri ve 
sorunları ile tanıştırdı. “Sahne sanatı” nın öğretmenleri ise bu yıl “Cimri” yi biraz 
düzenlemekle birlikte, meşhur Rus yazar Gogol’un ölümsüz komedisi olan “Müfettiş” i 
devrimci trajedilerden “Labbay”i sonra Holhoca Korbaşi’nin hayatından sözsüz oyun – 
“Bekçi Uykusu”nu hazırladılar. Bundan başka kendi öğretmenlerimiz Yoldaş Uygur 
tarafından bu âcizin “Yarkınay” piyesi hazırlandı. Bunlardan “Yarkınay” ve “Müfettiş” 
piyesleri Fergana’nın Namangan şehrinden başka bütün şehirlerinde “Labbay” ile “Bekçi 
Uykusu” Taşkent’te ve Semerkant’ta sahnelendi. 
Önümüzdeki kış eğitim ile atölye bitiyor. Ondan sonra Eğitim Bakanlığımızın 
fikrine göre, o atölye öğrencileri esas alınarak merkezi ve daimî cumhuriyet tiyatromuzun 
oluşturulması gerek. Bu yıl tiyatronun bünyesinde kendine özel atölyesi (okulu) var. Bu 
durumda Moskova atölyesi muhtemelen kapatılır.
Bu yıl güzel sanatlar derslerinden bazıları çıkarıldı ve yerlerine başkaları koyuldu. 
Örneğin; yüz boyama (makyaj), sahne süsleme (dekorasyon) ve diğerleri.

---

218 
Bu yılki repertuarda daha çok milli şeyler olsa gerek: “Yarkınay” henüz ham olduğu 
için üzerinde yeniden çalışılacak; bu âcizin 4 perdelik “Uzun Kulaklı Dede” adlı piyesinin 
de repertuara girmesi lazım. Yine başka milli piyesler bulma çabası var.
Atölyenin kendisi ile bu kısa tanışmadan sonra şimdi onun günümüze nasıl 
geldiğinden de biraz konuşalım. Taşkent’te (tiyatro sanatının merkezinde), atölyenin 
maddi başarısı tatsız oldu. Özbek Bezm grubu maddi yönden akıl almaz bir başarı 
kazandığı halde atölyenin başarısızlığı elbette sebepsiz değil. O sebebi çoğumuz 
biliyoruz. Bizim milli enstrümanlarımız asırlardan beri kutlamalarımızda hazırlanıp, 
haklın ruhuna sinip giden hafif bir esinti ile onu ayağa kaldırır. Tiyatro ise bizim için yeni 
bir şey, ayrıca binlerce tiyatro grubumuzun anlamsız ve sanatsız gösterileri halkı bıktırdı. 
Bunları anladığı halde atölyenin kendi de maddi başarısızlığa önem vermedi; bu durumu 
hepsinden daha fazla anlayan Eğitim Bakanlığımız maddi tasarruf devrinde atölyenin 
maddi açığını kapattı.
Maddi taraf böyle zayıf olsa da manevi yönü oldukça iyiydi. Sanatı anlayan insanlar 
geldiler, gördüler, samimiyetle alkışladılar. İşte bu alkışlar, bu samimi ilgi atölyeye 
cesaret verdi; bu alkışlar bugün bir avuç olsa da samimi oldukları için gelecekte o 
avuçların sayısının hiçbir yere sığmayacak kadar çoğalacağına inanmaktadırlar. 
Son olarak atölye öğrencileri hakkında iki çift laf söyleyelim; ben atölye ile birlikte 
bir buçuk ay boyunca yürüyüp gerçek sanat fedakârlarını gördüğümde inanarak sevindim. 
Maddi başarısızlık bizim birçok “fedakârlarımızı” yolun yarısında pes ettirmektedir. 
Bunlar kendi hayatlarındaki maddi başarısızlıklara da önemsiz baktılar ve gözlerini kızıl 
Moskova’nın dağlar gibi tiyatrolarına : “-Bizim isteğimiz budur!” dediler…