Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

9.
 
Nazime Hanım (1870-1924) 
1870 yılında Taşkent’te doğan Nazime Hanım, Özbek Klasik Edebiyatı’nın genç 
temsilcilerinden biridir. Dönemin önde gelen isimlerinden olan babası Said Ahmet 
kızının iyi bir eğitim alması için elinden geleni yaptı. Nazime Hanım eğitim hayatına eski 
usul bir okulda başladı daha sonra bir Rus okulunda devam etti (Kasımov, 2009: 207). 
Devrinin ileri görüşleri kadınların biri olan Nazime Hanım, yazdığı şiir ve 
makalelerle bu ileri görüşlülüğünü göstermiştir. 1904 yılında Türkistan Vilayetinin 
Gazeti’nde “İnsana Ne Kadar Özgürlük Yeter?” adlı bir makalesi basılır. İlerleyen 
zamanlarda “Kadın Haklarına Ait”, “İlim ve Eğitim Konusunda Bir İki Söz” gibi 
makaleleri de yayımlanır. Yazdığı bu makalelerde Özbek kadının toplumdaki yerini ele 

---

29 
alır, onların haklarını savunur. Nazime Hanım yazmış olduğu gazeteler ile Özbekistan’ın 
ilk kadın gazetecisi olur (Kasımov, 2009: 207). 
Nazime Hanım, Özbekistan’ın ilk kadın gazetecisi olmanın yanında yetenekli bir 
şaireydi. 1915 yılında Taşkent’te yayımlanan “El-İslah” dergisinde “Tesettür-ü Nisban” 
adlı bir şiiri yayımlandı. Edebiyat camiasında lirik şaire olarak tanınmıştır. Yazmış 
olduğu aşk şiirlerinde kadınların karmaşık duygularını ve iç dünyalarını anlatır. Aşkın 
dışında farklı konularda da şiirler yazan Nazime Hanım’ın Nevruz ile ilgili olarak yazdığı 
“Bugün” bir şiiri de bulunmaktadır (Kasımov, 2009: 206-208). 
Yaşadığı dönem içerisinde karşılaştığı olayları eleştirel bir dil ile ele almaktan 
çekinmemiştir. I. Rus inkılabıyla birlikte Çar tarafından acımasızca öldürülen işçilerin 
haklarını korumak için bir şiir yazmıştır. Şaire yazdığı bu şiirle birlikte Rusya’da 
gerçekleşen sosyal ve siyasi olayları doğru anladığını ve tahlil ettiğini göstermiştir. 
Şairenin yazmış olduğu bu şiir, Özbek edebiyatında 1905 ile 1907 yılları arasında 
Rusya’da yaşanan olayları ele alan tek şiirdir (Kasımov, 2009: 210). 
“Nazime Hanım 1924 yılında vefat etti. Onun hakkında çok fazla bilgiye sahip 
değiliz. Edebiyatşinas M. Zakirov; şairenin “Şuhret”, “Sada-i Türkistan”, “İştirakiyun” 
gazetelerinde basılan şiirlerinden, edebiyatsever Sezarlı Muhammedhan Narhocayev’in 
elinde mevcut bir destesini toplayıp, şairenin öğrencisi Menzure Banu’nun hatıraları ile 
birlikte 1967 yılında “Taşkent Akşamı” gazetesinde yayımlamıştı. Daha sonra bu 
şiirlerin esas kısmı 1968 yılında “Tirik Satırlar” (Canlı Satırlar) adlı kitapta basılmıştır. 
Kemine’nin 1977 yılında yayımlanan “Erk Sever Şaire” (“Özbek Edebiyatının Aktüel 
Meseleleri”. İlmi Eserler Toplamı, No 532, Taşkent, 1977, 96-1 -4. sayfalar) makalesi de 
Nazime Hanım’ın hayatı ve eserleri hakkındadır.”
(Kasımov, 2009: 212).