Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

10.
 
Tevella (1883-1937) 
Asıl ismi Tölegan Hucamyarov olan Tevella, 1883 yılında Taşkent’in Kökçe 
ilçesinde dünyaya gelmiştir. Okuma yazmayı eski usul bir okulda öğrenmiş daha sonra 
“Beklerbegi” medresesine ve Rus-tüzüm okulunda okumuştur (Kasımov, 2009: 296). 
1910’lu yıllardan itibaren şiir yazmaya başlayan Tölegen, meşhur Özbek 
şairlerinden Yusuf Saryamî’nin talebesi olmuştur. Ona Tevella mahlasını veren de hocası 
Yusuf Saryamî olmuştur. O dönemde yazmaya başladığı şiirleri ve makaleleri “Terakki”, 

---

30 
“Sada-i Türkistan”, “Sada-i Fergana”, “Şöhret” gibi gazete ve dergilerde yayımlanmıştır 
(Üşenmez, 2013: 107).
30 Ağustos 1914 tarihinde Taşkent’te, aralarında Münevver Kari, Avlani, Kamilbek 
Narbekov gibi isimlerin bulunduğu toplamda on iki kişi ile birlikte “Neşriyat” adlı şirketi 
kurmuş ve kitap basım işleriyle uğraşmaya başlamıştır. 1915 yılında Avlani’nin 
uğraşlarıyla kurulan “Turan” adlı cemiyette aktif olarak çalışmaya başlar (Kasımov, 
2009: 296). 1920’li yıllara gelindiğinde Tevella, “Muştum” dergisinde aktif olarak yer 
alır. Uzun yıllar boyunca pek çok devlet işinde görev almıştır (Üşenmez, 2013: 108). 
Tevella, 14 Ağustos 1937 tarihinde “Turan”, “Şura-i İslam”, “İttihat-ı Terakki”, 
“Milli İttihat”, “Milli İstiklal” gibi teşkilatların üyesi olmak, şiirleriyle milliyetçiliği 
aşılamaya çalışmak gibi suçlardan dolayı tutuklanır (Kasımov, 2009: 297). 10 Kasım 
1937 tarihinde mahkeme tarafından idam edilen Tevella’nın 18 Ekim 1969 yılında onu 
idama mahkûm eden mahkeme tarafından suçsuz olduğu ilan edilmiştir. Tevella’nın 
kabrinin nerede olduğu ise bugün bile bilinmemektedir (Üşenmez, 2013: 108). 
1916 yılında basılan “Revnaku’l- İslam” adlı şiir kitabı, Tevella’nın hayattayken 
yayımlanan tek şiir kitabıdır. Bu kitapta toplam 70 şiir bulunmaktadır (Kasımov, 2009: 
299).